ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ

Βασιλείου Ταμιωλάκη

 

 

ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ

 

Απολογητική μελέτη

 

 

ΒΡΕ ΤΟΥΣ ΑΘΕΟΦΟΒΟΥΣ ΒΑΛΘΗΚΑΝ ΝΑ ΜΑΣ ΑΛΛΑΞΟΥΝ ΤΗΝ ΠΙΣΤΗ!

 

Έξι λόγοι για τους οποίους το μάθημα των Θρησκευτικών θα πρέπει να διδάσκεται υποχρεωτικά καί έξι λόγοι για τους οποίους θα πρέπει να εξακολουθήσει να έχει ομολογιακό χαρακτήρα

Θεσσαλονίκη 2012

Βρε τους αθεόφοβους, βάλθηκαν να μας αλλάξουν την πίστη!
Ο θυμόσοφος Ελληνικός λαός, όταν θέλει να χαρακτηρίσει κάποιο ιδιαίτερα κακόηθες, αδίστακτο και πονηρό άτομο, το χαρακτηρίζει έτσι, « αθεόφοβο » ή « αντίχριστο ». Σχετική είναι και η έκφραση: « Αυτός δεν έχει το Θεό του ». Είναι ίσως η πιο χαρακτηριστική έκφραση που χρησιμοποιεί κανείς για να αποδώσει τον αμοραλισμό και την απανθρωπιά κάποιου.

Και για να δηλώσει την έσχατη ταλαιπωρία ή το έσχατο δεινό, χρησιμοποιεί μια άλλη έκφραση: « Μου άλλαξε την πίστη » ή « Μου έβγαλε την πίστη » ^[1]. Όταν ο Έλληνας λέει για κάποιον: « Αυτός μου άλλαξε την πίστη », δηλώνει πως αυτός ο κάποιος τον ταλαιπώρησε πολύ, του προξένησε μεγάλο κακό. Και αυτό, γιατί ο Έλληνας δεν άλλαζε την πίστη του παρά μόνο, ίσως, μετά από τρομερά βασανιστήρια και, αν αυτό, τελικά, συνέβαινε, θεωρούνταν το μεγαλύτερο κακό. Αυτές οι εκφράσεις χρησιμοποιούνται μεταφορικά.

Έλα, όμως, που στις μέρες μας βρέθηκαν κάποιοι, κυριολεκτικά, αθεόφοβοι, που βάλθηκαν, κυριολεκτικά, να μας αλλάξουν την πίστη. Πώς; Με ποικίλους τρόπους. Ένας από αυτούς είναι η ύπουλη υπονόμευση του μαθήματος των Θρησκευτικών· η συστηματική κατασυκοφάντησή του· η μεθοδευμένη επίθεση εναντίον του. Έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό. Και συνέχεια επανέρχεται στο προσκήνιο. Φαίνεται πως κάποιοι δεν θέλουν να διδάσκεται το μάθημα των Θρησκευτικών. Θέλουν να το μειώσουν, και, αν είναι δυνατόν, να το εξαφανίσουν. Ή, έστω, να το αλλάξουν. Να αλλοιώσουν τον χαρακτήρα του. Να το κόψουν και να το ράψουν στα μέτρα τους. Να το κάνουν σχετικιστικό, ανέκφραστο, άχαρο και θλιβερό· άοσμο και άγευστο· « ἅλας μωρανθέν »· « ἅλας ἄναλον »^[2].

Βέβαια, υπήρξαν και οι ανάλογες απαντήσεις. Αποδείχτηκε πως σε πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα Θρησκευτικά διδάσκονται περισσότερες ώρες απ’ ό,τι στην Ελλάδα. Και ότι σε χώρες, όπου το μάθημα των Θρησκευτικών είχε καταργηθεί, όπως η Πολωνία, η Ρουμανία και η Ρωσία, επανέρχεται, πλέον, ως υποχρεωτικό μάθημα^[3]. Επισημάνθηκε πως σε όλες σχεδόν τις χώρες και, μάλιστα, στα σχολεία που βρίσκονται υπό την άμεση εποπτεία της Ε.Ε., το μάθημα έχει ομολογιακό χαρακτήρα[4]. Και τονίστηκε πως η μείωση των ωρών διδασκαλίας του ή η αλλοίωση του χαρακτήρα του αντίκεινται στο σύνταγμα^[5]. Δόθηκαν ωραίες απαντήσεις. Ωστόσο, βλέπουμε τις επιθέσεις εναντίον του να συνεχίζουν. Και τα ίδια κέντρα, και τα ίδια πρόσωπα, ευκαίρως ακαίρως, επιμένουν. « Delenda Carthago ». Γι’ αυτό και αποφασίσαμε να αναφέρουμε κάποια πράγματα σχετικά με το θέμα.

Σ’ αυτό το κείμενο θα δείξουμε πως αυτή η επίθεση και επιχείρηση απαξίωσης του μαθήματος των Θρησκευτικών έρχεται σε αντίθεση με την ιστορική παράδοση του λαού μας, τις αρχές της δημοκρατίας, και αυτήν, ακόμη, την κοινή λογική. Και θα παραθέσουμε έξι λόγους για τους οποίους το μάθημα των Θρησκευτικών θα πρέπει να συνεχίσει να διδάσκεται υποχρεωτικά, και έξι λόγους για τους οποίους θα πρέπει να διατηρήσει τον ομολογιακό χαρακτήρα που έχει.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ΕΞΙ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΠΟΙΟΥΣ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΔΑΣΚΕΤΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ

 

ΠΡΩΤΟΣ ΛΟΓΟΣ

Γιατί η Αγία Γραφή είναι το μεγαλύτερο μπεστ σέλλερ όλων των εποχών.
Και αυτό το μεγαλύτερο μπεστ σέλλερ όλων των εποχών είναι γραμμένο στην ελληνική γλώσσα

Ναι, η Αγία Γραφή είναι το μεγαλύτερο μπεστ σέλλερ όλων των εποχών. Εκτιμάται πως μόνο από το 1815 μέχρι το 1984 κυκλοφόρησαν περίπου τρία δισεκατομμύρια αντίτυπα[6] . Συνολικά, υπολογίζεται πως έχουν κυκλοφορήσει μέχρι και 6 δισεκατομμύρια αντίτυπα^[7]. Μόνο το 2007 οι Ηνωμένες Βιβλικές Εταιρείες κυκλοφόρησαν σε ολόκληρο τον κόσμο 391,1 εκατομμύρια αντίτυπα του Λόγου του Θεού. Και είναι, επίσης, το βιβλίο που έχει μεταφραστεί στις περισσότερες ( 2426 ) γλώσσες και διαλέκτους^[8]. Δεν είναι απλά ένα βιβλίο. Είναι ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ. Γι’ αυτό και ονομάζεται και ΒΙΒΛΟΣ ( ή, στην αγγλική γλώσσα, THE BOOK ). Είναι το ΒΙΒΛΙΟ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ. Και έχει επηρεάσει την ανθρώπινη ιστορία περισσότερο από κάθε άλλο βιβλίο^[9]. Δεν πρέπει, λοιπόν, οι μαθητές να γνωρίζουν γι’ αυτό το βιβλίο αυτά, έστω, τα ελάχιστα που μαθαίνουν μέσα από το μάθημα των Θρησκευτικών;

Άλλωστε, η Βίβλος, και, ειδικά, η Καινή Διαθήκη, είναι γραμμένη στα ελληνικά. Και ένα μεγάλο μέρος της μιλά για την Ελλάδα ( Πράξεις των Αποστόλων, Επιστολές…). Καταβάλλουμε μεγάλες προσπάθειες, σαν κράτος, να εξάγουμε πολιτισμό και λογοτεχνικά έργα στο εξωτερικό. Αν κάποιος Έλληνας συγγραφέας πουλήσει μερικές χιλιάδες αντίτυπα, το θεωρούμε μεγάλο κατόρθωμα. Και καλά κάνουμε. Επιδοτούμε, μάλιστα, εκδοτικούς οίκους του εξωτερικού, για να κυκλοφορούν μεταφρασμένη ελληνική λογοτεχνία. Και, πάλι, καλά κάνουμε. Το ερώτημα είναι: Την ίδια στιγμή που πανηγυρίζουμε για μερικές χιλιάδες αντίτυπα – συνήθως επιδοτούμενης – μεταφρασμένης ελληνικής λογοτεχνίας γιατί δεν εκτιμούμε τα 6 δισεκατομμύρια της Καινής Διαθήκης; Γιατί αγνοούμε το γεγονός πως το σημαντικότερο βιβλίο της ιστορίας είναι γραμμένο στα ελληνικά; Ποια είναι η τιμή που του αποδίδουμε; Το διδάσκουμε μία με δύο ώρες την εβδομάδα και αυτές θέλουμε να τις κόψουμε. Αυτό δεν είναι, απλά, θλιβερό. Είναι κατάντια.

 

ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΛΟΓΟΣ
Γιατί στη Χριστιανική θρησκεία βασίζεται ολόκληρο το οικοδόμημα του σύγχρονου πολιτισμού

Ναι, στη Χριστιανική θρησκεία βασίζεται ολόκληρο το οικοδόμημα του σύγχρονου πολιτισμού. Η κατάργηση των ανθρωποθυσιών και άλλων ανίερων λατρευτικών πρακτικών, όπως π.χ. τα ομαδικά σεξουαλικά όργια, η κατάργηση της δουλείας και της πολυγαμίας, η αναβάθμιση της θέσης της γυναίκας και του παιδιού στην κοινωνία, οι θεσμοί της φιλανθρωπίας και της κοινωνικής πρόνοιας, η ανάπτυξη της επιστήμης, ο εν γένει εξανθρωπισμός της κοινωνίας, όλη, σχεδόν, η δομή και οργάνωση των ανατολικών και δυτικών χριστιανικών κοινωνιών είναι μια προσφορά του Χριστιανισμού στην ανθρωπότητα^[10].

Ρίξτε μια ματιά στο χάρτη. Καί δείτε πού αναπτύχθηκαν οι επιστήμες και ο πολιτισμός. Θα δείτε ότι αναπτύχθηκαν στις χριστιανικές χώρες.

 

ΤΡΙΤΟΣ ΛΟΓΟΣ

Γιατί τα μεγαλύτερα έργα τέχνης είναι θρησκευτικά μνημεία.
Αδειάστε τα μουσεία από τα θρησκευτικά έργα. Και θα έχετε κενές αίθουσες και άδειους τοίχους.
Βγάλτε τα θρησκευτικά μνημεία απ’ τον κατάλογο με τα τουριστικά αξιοθέατα. Και δεν θα έχετε τουριστικά αξιοθέατα

            Ναι, τα μεγαλύτερα έργα τέχνης είναι θρησκευτικά μνημεία. Από την Αγία Σοφία Κωνσταντινουπόλεως ως τον Άγιο Πέτρο της Ρώμης, από τις τοιχογραφίες του Μανουήλ Πανσελήνου στο Πρωτάτο ως την Καπέλα Σιξτίνα του Μιχαήλ Αγγέλου, από τη Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου, όπως την μελοποίησαν οι Βυζαντινοί μελωδοί, ως την « Missa Solemnis » του J.S.Bach και το Requiem του W.A. Mozart^[11].

 Ο διάσημος Εβραίος διανοητής Steiner, αναφερόμενος στο θρησκευτικό υπόβαθρο και τη χριστιανική βάση των μεγάλων δημιουργών της τέχνης, είπε: « Δεν υπάρχει Άμλετ χωρίς το φάντασμα. Δεν υπάρχει Missa Solemnis χωρίς τη Λειτουργία »^[12]. Για να καταλάβεις αυτά τα έργα τέχνης θα πρέπει να κατανοήσεις την πίστη που τα ενέπνευσε, τα ιδανικά των δημιουργών τους, το μεταφυσικό τους υπόβαθρο. Δεν θέλετε να δείτε τη Θεία Λειτουργία σαν λατρευτική πράξη. Δείτε την σαν έργο πολιτισμού. Ποιό άλλο έργο τελείται κάθε ημέρα σε χιλιάδες τόπους στη γλώσσα που γράφτηκε 1600 χρόνια μετά τη συγγραφή του; Μήπως τα έργα του Σαίξπηρ, που και αυτός πίστευε βαθύτατα; Όχι, η απάντηση είναι αρνητική. Μήπως οι τραγωδίες του Σοφοκλή; Ούτε αυτές. Μόνο η Θεία Λειτουργία του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Ποιό άλλο έθνος έχει τη δυνατότητα να ακούει και να ψάλλει κάθε ημέρα ύμνο που γράφτηκε πριν 1600 χρόνια, σαν το « ΦΩΣ ΙΛΑΡΟΝ », τονισμένο πάνω σε μέτρα Αρχαίας Ελληνικής μουσικής; Ή τον ύμνο « Ο μονογενής Υιός και Λόγος του Θεού », ποίημα του Αυτοκράτορα Ιουστινιανού; Πότε, επιτέλους, θα απαλλαγούν οι διάφοροι σχετικιστές-μηδενιστές διανοουμενίσκοι και αρνητές της ιστορικής τους παράδοσης από το σύμπλεγμα εθνικής κατωτερότητας και μειονεξίας που τους κατατρύχει; Πότε θα σταματήσουν να φτύνουν με μανία στο πηγάδι απ’ όπου πίνουν νερό; Πότε θα πάψουν να πριονίζουν το κλαδί πάνω στο οποίο κάθονται; Και, επιτέλους, πότε θα σταματήσουν να προσπαθούν να μας πείσουν να κάνουμε κι εμείς το ίδιο;

Πρόσφατα, γράφτηκε πως σε κάποιο σχολείο απομακρύνθηκαν από τις αίθουσες όλες οι Βυζαντινές εικόνες. Δεν γνωρίζουμε αν, πράγματι, συνέβη κάτι τέτοιο. Αλλά, υποθετικά μιλώντας. Έστω πως συνέβη. Ερωτούμε: Μήπως μόνο οι συνεπείς Ρωμαιοκαθολικοί στέκουν με δέος και σεβασμό μπροστά στις εικόνες του Φρα Αντζέλικο και τις τοιχογραφίες της Καπέλα Σιξτίνα; Μήπως μόνο οι πιστοί Λουθηρανοί απολαμβάνουν τη θρησκευτική μουσική του Μπαχ; Στο Άγιο Όρος καταφθάνουν επισκέπτες από την Ιαπωνία, την Αμερική, άνθρωποι όλων των θρησκευτικών και πολιτιστικών παραδόσεων. Αδειάστε τα μουσεία από τα θρησκευτικά έργα. Και θα έχετε κενές αίθουσες και άδειους τοίχους. Αφαιρέστε τα θρησκευτικά μνημεία απ’ τον κατάλογο με τα τουριστικά αξιοθέατα. Και δεν θα έχετε τουριστικά αξιοθέατα.

Πόσο τυφλό φανατισμό πρέπει να έχει κάποιος για να αρνείται ακόμη και την καλλιτεχνική αξία των θρησκευτικών έργων τέχνης; Άλλωστε, αναλογιστείτε ποιές μνήμες ξυπνούν μέσα μας ειδήσεις σαν και αυτήν. Τις εικόνες κατέβασαν οι εικονομάχοι αυτοκράτορες και οι μουσουλμάνοι κατακτητές. Είναι χαρακτηριστικό το ότι ακόμη και ο άθεος κομμουνισμός δεν μπόρεσε να αγνοήσει τα χριστιανικά έργα τέχνης. O Richard Wurmbrand, Χριστιανός διανοητής που πέρασε 14 χρόνια στις ρουμανικές φυλακές για τη χριστιανική του πίστη, ανέφερε τη χριστιανική τέχνη ως ένα λόγο για τον οποίο ο κομμουνισμός ήταν καταδικασμένος να αποτύχει. Έγραφε χαρακτηριστικά: « Θα νικήσουμε διότι όλη η πολιτιστική κληρονομιά του λαού μας είναι με το μέρος μας. Οι Ρώσοι μπορούν να απαγορεύσουν όλα τα συγγραφικά έργα των σύγχρονων Χριστιανών. Αλλά υπάρχουν τα βιβλία του Tolstoy και του Dostoievski και οι άνθρωποι μπορούν να βρουν το φως του Χριστού εκεί. Το ίδιο συμβαίνει και με τον Goethe στην Ανατολική Γερμανία, τον Sienkiewicz στην Πολωνία και άλλους. Ο σπουδαιότερος Ρουμάνος συγγραφεύς ήταν ο Sadoveanu.  Οι κομμουνιστές εξέδωσαν το βιβλίο του “ Οι Bίοι των Αγίων ” υπό τον τίτλο “ Οι θρύλοι ( legends ) των Αγίων ”. Αλλά ακόμη και υπό αυτόν τον τίτλο, το παράδειγμα των Αγίων εμπνέει. Δεν μπορούν να μη συμπεριλάβουν αντίγραφα των έργων των Raphael, Michelangelo, Leonardo Da Vinci στην ιστορία της τέχνης. Αυτοί οι πίνακες μιλούν για τον Χριστό »[13].

Αν κάποιος ενοχλείται απ’ τη θρησκευτική αξία των εικόνων δεν μπορεί, όμως, να αρνηθεί την καλλιτεχνική τους αξία. Δεν θέλεις να δεις την εικόνα σαν λειτουργικό αντικείμενο, δες την σαν έργο τέχνης. Η πλειοψηφία των μαθητών θέλει να υπάρχει η εικόνα του Χριστού στην αίθουσα. Γι’ αυτούς έχει θρησκευτική αξία. Τους δίνει δύναμη και κουράγιο στον καθημερινό αγώνα τους. Από την άλλη, τα παιδιά που δεν πιστεύουν στο Χριστό, μπορούν να βλέπουν την εικόνα σαν ένα έργο τέχνης.

 

 

ΤΕΤΑΡΤΟΣ ΛΟΓΟΣ
Γιατί η θρησκεία είναι ένα θέμα που άγγιζε, αγγίζει και θα αγγίζει βαθύτατα τον άνθρωπο. Σε έρευνα που ανακοινώθηκε από περιοδικό σχετικό με θέματα διαδικτύου και πληροφορικής, η ΘΡΗΣΚΕΙΑ ήταν το πρώτο, σε παγκόσμιο επίπεδο, θέμα αναζήτησης στο διαδίκτυο

            Ναι, η θρησκεία είναι ένα θέμα που άγγιζε, αγγίζει και θα αγγίζει βαθύτατα τον άνθρωπο. Δεν είναι τυχαίο ότι, σύμφωνα με έρευνα που ανακοινώθηκε από περιοδικό σχετικό με θέματα διαδικτύου και πληροφορικής, η ΘΡΗΣΚΕΙΑ ήταν, σε παγκόσμιο επίπεδο, το πρώτο θέμα αναζήτησης στο διαδίκτυο^[14]. ΤΟ ΠΡΩΤΟ. Ήδη αναφέραμε πως το πρώτο σε κυκλοφορία έντυπο είναι η Βίβλος. Και προσθέτουμε πως το πρώτο σε πωλήσεις και, ταυτόχρονα, το πιο διαδεδομένο τραγούδι σε ολόκληρο τον κόσμο, το τραγούδι με τις περισσότερες ερμηνείες, είναι το « White Christmas »[15]. Η σημαντικότερη ταινία στην ιστορία του κινηματογράφου είναι ο Μπεν Χουρ, ένα θρησκευτικό δράμα βιβλικού περιεχομένου που μιλά για ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΟ. Η θρησκεία είναι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο παντού γύρω μας. Δεν είναι λοιπόν παράλογο ένα θέμα, που έρχεται πρώτο σε ενδιαφέρον σε κάθε επίπεδο της κοινωνικής ζωής, να υποτιμάται τόσο πολύ στο σχολικό πρόγραμμα; Θα πει κάποιος: « Μα υπάρχουν άνθρωποι που δεν πιστεύουν πως υπάρχει Θεός ». Πράγματι, όπως υπάρχουν και άνθρωποι που δεν πιστεύουν πως η γη είναι σφαιρική. Αλλά δεν υπάρχουν άνθρωποι που δεν πιστεύουν πως υπάρχουν θρησκείες. Θρησκείες υπάρχουν, είναι μέσα στην ανθρώπινη ζωή, και, επομένως, πρέπει να διδάσκονται.

 

 

ΠΕΜΠΤΟΣ ΛΟΓΟΣ
Γιατί η θρησκεία είναι βασικότατο στοιχείο της εθνικής μας ταυτότητας και παράδοσης

            Ναι, η θρησκεία είναι βασικότατο στοιχείο της εθνικής μας ταυτότητας και παράδοσης. Από τους αρχαίους χρόνους τέσσερα στοιχεία θεωρείται πως συνθέτουν την ταυτότητα ενός έθνους. Το « ομόθρησκον », το « όμαιμον », το « ομόγλωσσον » και το « ομότροπον »^[16]. Και, μάλιστα, το « ομόθρησκον » θεωρείται ως το σημαντικότερο όλων. Γι’ αυτό και στην Αρχαία Ελλάδα οι στρατιώτες φώναζαν στις μάχες ότι πολεμούν « ὑπὲρ βωμῶν καὶ ἐστιῶν », προτάσσοντας το θρησκευτικό στοιχείο. Γι’ αυτό και ο Ελευθέριος Βενιζέλος με τον Κεμάλ αποφάσισαν το 1922 να γίνει η ανταλλαγή των πληθυσμών με βάση το θρήσκευμα. Άλλωστε, είναι γνωστό πως η προσήλωση του Ελληνικού λαού στην Ορθοδοξία ήταν αυτή που διέσωσε και αυτήν καθαυτήν την εθνική του ταυτότητα κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΑΡΡΗΚΤΑ ΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΟΣ ΜΕ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟ^[17].

Δεν χρειάζεται να αναφερθούμε σε λεπτομέρειες. Θα πούμε μόνο κάτι απλό. Ο Σταυρός που υπάρχει στη Σημαία μας είναι ο Σταυρός πάνω στον οποίο σταυρώθηκε ο Ιησούς Χριστός, ο Σταυρός που ύψωσε το 313 ο Μέγας Κωνσταντίνος, ο Αυτοκράτορας που, αναίμακτα, μετέτρεψε μια λατινική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία σε Ελληνική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, ο Σταυρός που κοσμεί και τόσες άλλες σημαίες κρατών. Δεν πρέπει να ξέρει ο Έλληνας μαθητής τί είναι αυτός ο Σταυρός που υπάρχει στη σημαία του; Ο Εθνικός μας ύμνος είναι γεμάτος θρησκευτικές αναφορές και φράσεις από τη Βίβλο[18]. Θα τον καταργήσουμε και αυτόν; Δεν είναι άσκοπο να σημειωθεί πως και οι δύο νομπελίστες ποιητές μας έχουν μεταγράψει στη νέα ελληνική γλώσσα την Αποκάλυψη του Ιωάννη. Ο Καποδίστριας, ο πρώτος Κυβερνήτης του Νέου Ελληνικού Κράτους, ήθελε την παιδεία θεμελιωμένη στην Ορθόδοξη Χριστιανική Θρησκεία. Και έγραφε πως « πρώτιστον και ουσιωδέστερον των καθηκόντων της Ελληνικής Κυβερνήσεως είναι να παράσχη εις το έθνος την διδασκαλίαν της πίστεως »[19]. Η σχέση του Ελληνισμού προς τον Χριστιανισμό είναι δυνατότερη και από τη σχέση του προς την αρχαία μας παράδοση. Υπενθυμίζουμε τα λόγια του εθνικού μας ποιητή Κωστή Παλαμά: « Μήτ’ ο οιστρήλατος του Αισχύλου με δονεί παλμός, των θεών ούτε η γαλήνη που την έκλεψε ο Φειδίας, όσο εσύ με συνεπαίρνεις ο λειτουργικός ψαλμός, “ Άνω σχώμεν τας καρδίας ” »^[20]. Θα ξεγράψουμε και τον Παλαμά; Και τον Παπαδιαμάντη; Και τον Μακρυγιάννη; Καί τί θα μείνει;

 

 

 

 

 

 

 

 

ΕΚΤΟΣ ΛΟΓΟΣ
Διότι σαν κοινωνία ΤΑ ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΣΤΕ ΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ.
Όταν διώχνεις τον Θεό απ’ την Εκπαίδευση πρέπει να περιμένεις ότι αυτή θα πάει – κυριολεκτικά και μεταφορικά – « κατά διαβόλου ».
Δεν ισχύει η ανόητη και αφελής κατηγορία πως η Θρησκεία αναχαιτίζει την πρόοδο. Όχι απλά δεν την αναχαιτίζει αλλά αντίθετα τη γεννά και την προάγει

            ΝΑΙ, σαν κοινωνία ΤΑ ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΣΤΕ ΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ. Πρόσφατα, η Ελλάδα « κατέκτησε » άλλη μια αξιοθρήνητη πρωτιά. Μετά από κάποιες πρωτιές μας στα τροχαία ατυχήματα, τις εκτρώσεις και τη χρήση αλκοόλ και καπνού από ανήλικους και γυναίκες, « κατακτήσαμε » και την πρωτιά στη διαφθορά. Ανακοινώθηκε πως η Ελλάδα είναι πρώτη σε διαφθορά σε ολόκληρη την Ευρώπη. Πραγματικό όνειδος. Ράπισμα στην εικόνα μας στο εξωτερικό. Πλήγμα στο κύρος και την αξιοπιστία μας. Και ερωτώ. Πώς θα καταπολεμήσουμε τη διαφθορά; Με τα μαθηματικά, τη Φυσική και τη Χημεία; Όλοι γνωρίζουν πως οι θετικές επιστήμες ακονίζουν μεν το μυαλό αλλά δεν διαπλάθουν χαρακτήρα, δεν χτίζουν προσωπικότητες. Είναι σαν το μαχαίρι που χρησιμοποιείται είτε για αγαθό είτε για πονηρό σκοπό. Μάλιστα, όσο πιο μορφωμένος είναι κάποιος, τόσο μεγαλύτερο κακό μπορεί να προκαλέσει. Γι’ αυτό και έλεγαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι πως « πᾶσα τὲ ἐπιστήμη χωριζομένη δικαιοσύνης καὶ τῆς ἄλλης ἀρετής, πανουργία οὐ σοφία φαίνεται »[21]. Ήθος, αξιοπρέπεια, αγάπη, τιμή δεν χαρίζουν τα μαθηματικά αλλά οι θεωρητικές επιστήμες και, μάλιστα, η Θεολογία, τα Θρησκευτικά. Τα Θρησκευτικά είναι το πρώτο μάθημα που εξασφαλίζει την καλλιέργεια και ανάπτυξη ηθικής και θρησκευτικής συνείδησης στους πολίτες της αυριανής κοινωνίας. Ποιος δεν γνωρίζει τον χρυσούν κανόνα του Ευαγγελίου, που υπαγορεύει: « Πάντα οὖν ὅσα ἐὰν θέλητε ἵνα ποιώσιν ἡμῖν οἱ ἄνθρωποι οὕτω καὶ ὑμεῖς ποιείτε αὐτοῖς »[22]; Η εφαρμογή του θα μετέτρεπε την κοινωνία σε παράδεισο. Γνωρίζω πως δεν πρέπει να συγκρίνουμε ανόμοια πράγματα, αλλά, δεδομένων των συνθηκών, και επειδή είδα να γίνεται σε τηλεοπτικά παράθυρα αυτή η σύγκριση από συναδέλφους καθηγητές φυσικών επιστημών εις βάρος του μαθήματος των Θρησκευτικών, θα κάνω μια εξαίρεση. Και θα ερωτήσω. Τί συμβάλλει, άραγε, περισσότερο στην ευδαιμονία του ανθρώπου; Το « E= mc² » ή το « ἀγαπάτε ἀλλήλους »; Το να φορτώνουμε με γνώσεις και δεξιότητες τους μαθητές και να παραγνωρίζουμε την ανάπτυξη και καλλιέργεια χριστιανικού χαρακτήρα είναι σαν να δίνουμε σε ένα παιδί ένα μαχαίρι ή ένα όπλο αλλά να μην του λέμε πώς και σε ποιές περιπτώσεις θα πρέπει να τα χρησιμοποιήσει. Είναι σχεδόν βέβαιο πως κάποιος θα πληρώσει αυτή την απερισκεψία.

Ναι, είναι αλήθεια, έχει και η εκπαιδευτική κοινότητα τις ευθύνες της. Το μάθημα των Θρησκευτικών περιορίστηκε στις μία με δύο ώρες και χλευάστηκε ευκαίρως ακαίρως. Πρακτικά, ακυρώθηκε και ο εκκλησιασμός, που, και όταν γίνεται, γίνεται χωρίς την κατάλληλη προετοιμασία, πρόχειρα, έτσι για να γίνει. Συνάδελφοι άλλων ειδικοτήτων μίλησαν υποτιμητικά για τον Θεολόγο και τα θρησκευτικά θέματα στους μαθητές τους. Ας μην απορούν, λοιπόν, όταν βλέπουν αυτούς τους ίδιους μαθητές να κάθονται σταυροπόδι και να τους μιλούν με περιφρόνηση και αναίδεια, σχεδόν να βρίζουν αυτούς τους καθηγητές τους. Ας μην εξοργίζονται, όταν ακούν πως στις εκδρομές ή και στις τουαλέτες – ενίοτε προβάλλονται και στην τηλεόραση – γίνονται βιασμοί και όργια με συνεπακόλουθες εκτρώσεις. Ας μην αγανακτούν, όταν βλέπουν το εμπόριο των ναρκωτικών να γίνεται στις αυλές των σχολείων και κανείς να μην αντιδρά. Ας μη χύνουν κροκοδείλια δάκρυα, ας μην κλαυθμηρίζουν υποκριτικά. Σπείρανε ανέμους και θερίζουν θύελλες. Όταν διώχνεις τον Θεό απ’ την Εκπαίδευση, πρέπει να περιμένεις ότι αυτή θα πάει – κυριολεκτικά και μεταφορικά – « κατά διαβόλου ». Διώξανε τον Θεό από την Εκπαίδευση και τώρα παραπονιούνται. Τί παραπονιούνται; Αυτά ήθελαν, αυτά λαμβάνουν. Ας χαίρονται την Εκπαίδευση, όπως την κατήντησαν. Ο λαός, όταν θέλει να χαρακτηρίσει κάποιον με τον χειρότερο τρόπο, τον χαρακτηρίζει « αθεόφοβο » και « αντίχριστο », ή λέει πως « αυτός δεν έχει τον Θεό του ». Το ερώτημα είναι: Τέτοιους μαθητές θέλουν να έχουν σήμερα; Και τέτοιους πολίτες αύριο;

Άλλωστε, για να επανέλθουμε και στο ζήτημα της σχέσης της Θεολογίας με τις φυσικές επιστήμες, είναι γνωστό ότι η καλλιέργεια χριστιανικών συναισθημάτων και ιδανικών προάγει το ερευνητικό πνεύμα και την επιστήμη. Οι μεγαλύτεροι πρωτοπόροι των επιστημών ήταν βαθύτατα θρησκευόμενοι Χριστιανοί. Ο Ισαάκ Νεύτωνας είχε όχι μία και δύο αλλά τριάντα βίβλους, τις οποίες μελετούσε επισταμένα. Μάλιστα, τα έργα του που αναφέρονται σε θρησκευτικά θέματα υπερτερούν σε αριθμό σελίδων έναντι των αντίστοιχων που αναφέρονται σε θέματα φυσικών επιστημών. Ο Γαλιλαίος, όταν κρατούνταν από την Ιερά Εξέταση, παραπονιόταν γιατί δεν μπορούσε να πάει στην Εκκλησία^[23]. Οι στοχασμοί του Πασκάλ είναι αθάνατο μνημείο Χριστιανικού πνεύματος^[24]. Ο Κοπέρνικος ήταν παπάς[25]. Ο Μέντελ, ο πατέρας της Βιολογίας, καλόγερος. Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε πληθώρα άλλων τέτοιων παραδειγμάτων^[26]. Όλοι αυτοί οι γίγαντες που δημιούργησαν το θαύμα της σύγχρονης επιστήμης ήταν πιστοί Χριστιανοί. Δεν ισχύει η ανόητη και αφελής κατηγορία πως η Θρησκεία αναχαιτίζει την πρόοδο. Όχι απλά δεν την αναχαιτίζει, αλλά, αντίθετα, τη γεννά και την προάγει^[27].

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ΚΑΙ ΕΞΙ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΠΟΙΟΥΣ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕΙ ΝΑ ΕΧΕΙ ΟΜΟΛΟΓΙΑΚΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ

ΠΡΩΤΟΣ ΛΟΓΟΣ

Διότι αυτό επιτάσσουν οι δημοκρατικές αρχές.
Η εκπαίδευση που αφορά στο 100% των μαθητών δεν μπορεί να ρυθμίζεται με βάση τις ανάγκες του 3% των μαθητών.
Το να υποστηρίζεις πως σε μια χώρα, όπου η συντριπτική πλειοψηφία είναι βαπτισμένοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, πρέπει να διδάσκονται το ίδιο όλες οι θρησκείες δεν είναι προοδευτικότητα αλλά παραφροσύνη. Είναι σαν να δείχνεις κάθε μέρα στο γιο σου το άλμπουμ με τις οικογενειακές φωτογραφίες του γείτονα

            Αρχαιότατη και βασική αρχή της Δημοκρατίας είναι η εξής: « Ἡ γνώμη τῶν πλειόνων κρατείτω ». Η εκπαίδευση που αφορά στο 100% των μαθητών δεν μπορεί να ρυθμίζεται με βάση τις ανάγκες του 3% των μαθητών. Η μειονότητα δεν πρέπει ούτε να καταπιέζεται αλλά ούτε και να καταπιέζει. Πίσω από όλη αυτή την κίνηση για την καθιέρωση μιας άθρησκης εκπαίδευσης και ενός άθρησκου κράτους κρύβεται μια βαθιά αντιδημοκρατική και κρυπτοφασίζουσα ιδεολογία. Μια ιδεολογία που οδήγησε στα ολοκαυτώματα, τα γκουλάγκ και τις μαζικές εκκαθαρίσεις εκατομμυρίων Χριστιανών από μια ανήθικη και μοχθηρή μειοψηφία. Μια ιδεολογία επικίνδυνη^[28].

Ακούστηκε πως στο μάθημα των Θρησκευτικών θα πρέπει όλες οι θρησκείες να αντιμετωπίζονται το ίδιο, όλες οι θρησκείες να διδάσκονται το ίδιο. Αν ισχύσει αυτό για τα Θρησκευτικά, τότε θα πρέπει να ισχύσει και για την Γλώσσα και να διδάσκονται π.χ. τα κορεάτικα τόσες ώρες, όσες διδάσκονται και τα Ελληνικά. Εμπρός λοιπόν. Ας ξεκινήσουμε να διδάσκουμε στα παιδιά σουαχίλι και φαρσί, κινέζικα, κογκολέζικα και μανδαρίνικη γραφή. Το ίδιο πρέπει να γίνει και με την Ιστορία. Ας ξεκινήσουμε να διδάσκουμε την ιστορία του Ναγκόρνο Καραμπάκ. Και πάει λέγοντας…

Το να υποστηρίζεις πως σε μια χώρα, όπου η συντριπτική πλειοψηφία είναι βαπτισμένοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, πρέπει να διδάσκονται το ίδιο όλες οι θρησκείες, δεν είναι προοδευτικότητα αλλά παραφροσύνη. Είναι σαν να δείχνεις κάθε μέρα στο γιο σου το άλμπουμ με τις οικογενειακές φωτογραφίες του γείτονα.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΛΟΓΟΣ

Γιατί οι αλλοδαποί μαθητές, ανεξάρτητα του τί πιστεύουν οι ίδιοι, πρέπει να μάθουν τί πιστεύουν οι Έλληνες.
Το αν οι αλλοδαποί μαθητές ενστερνιστούν τις αξίες του Ελληνισμού και σε ποιό βαθμό είναι, πράγματι, ζήτημα προσωπικής τους επιλογής. Το αν θα τις γνωρίσουν, όμως, δεν είναι. Ζούνε σε μια Χριστιανική κοινωνία και θα πρέπει να γνωρίζουν τις βασικές αρχές και αξίες της.
“ When in Rome, do as the Romans do ”. Στην Ρώμη να πράττεις, να συμπεριφέρεσαι, όπως συμπεριφέρονται οι Ρωμαίοι

Λένε κάποιοι: Μα υπάρχουν και αλλοδαποί μαθητές. Γιατί αυτοί θα πρέπει να διδάσκονται την ορθόδοξη χριστιανική διδασκαλία; Ένα αγγλικό ρητό λέει: « When in Rome, do as the Romans do »· « στη Ρώμη να πράττεις, να συμπεριφέρεσαι, όπως συμπεριφέρονται οι Ρωμαίοι ». Δεν θέλουμε γκετοποιημένους αλλοδαπούς μαθητές που αγνοούν τα βασικότερα στοιχεία του πολιτισμού του έθνους που τους φιλοξενεί και που επιθυμεί να τους ενσωματώσει σε αυτό σαν συνειδητούς πολίτες. Άλλωστε, το γεγονός πως οι αλλοδαποί αποφάσισαν να γίνουν Έλληνες πολίτες σημαίνει πως εκτιμούν και αγαπούν τον πολιτισμό και την κουλτούρα μας. Ελληνισμός είναι η Καινή Διαθήκη, Ελληνισμός είναι η Αγία Σοφία, Ελληνισμός είναι το κρυφό Σχολειό, και η Θεία Λειτουργία Ελληνισμός είναι. Οι αλλοδαποί μαθητές, ανεξάρτητα του τί πιστεύουν οι ίδιοι, πρέπει να μάθουν τί πιστεύουν οι Έλληνες. Πρέπει να μυηθούν στην ατμόσφαιρα του Ελληνο-Χριστιανικού πολιτισμού που τους περιβάλλει. Να γνωρίσουν τα ιδανικά που τον καθόρισαν, το περιρρέον πολιτιστικό περιβάλλον, τις αξίες του. Το άν θα τις ενστερνιστούν και σε ποιό μέτρο, είναι, πράγματι, ζήτημα προσωπικής τους επιλογής. Το αν θα τις γνωρίσουν, όμως, δεν είναι. Ζούνε σε μια Χριστιανική κοινωνία και θα πρέπει να γνωρίζουν τις βασικές αρχές και αξίες της. Γι’ αυτό, άλλωστε, και πολλοί μη Ορθόδοξοι μαθητές επιλέγουν να παρακολουθούν το μάθημα των Θρησκευτικών με παρότρυνση μάλιστα των γονέων τους. Κατά τη γνώμη μας, και οι αλλοδαποί μαθητές πρέπει, υποχρεωτικά, να παρακολουθούν το μάθημα των Θρησκευτικών. Ας μην εξετάζονται, αν δεν το επιθυμούν, ας μην εκβιάζεται η ενεργητική συμμετοχή τους σε αυτό. Αλλά πρέπει να το παρακολουθούν, για να πληροφορηθούν για την επικρατούσα θρησκεία της χώρας που τους φιλοξενεί. Ας πληροφορηθούν και, στη συνέχεια, αν θέλουν, ας μην αποδεχθούν. Άλλωστε δεν μπορείς να απορρίψεις κάτι που δεν γνωρίζεις. Η τραγικότητα όλων των επιθέσεων κατά του μαθήματος των Θρησκευτικών είναι πως αυτές οργανώνονται από αρνητές του Χριστιανισμού που δεν γνωρίζουν τον Χριστιανισμό, δεν γνωρίζουν, ακριβώς, τί απορρίπτουν. Οι περισσότεροι είναι, απλά, αδιάβαστοι. Ελάχιστοι διάβασαν αλλά δεν κατάλαβαν. Γι’ αυτούς ισχύει η απάντηση του Μεγάλου Βασιλείου στον Ιουλιανό τον Παραβάτη: « Ἀνέγνως ἀλλ’ οὐκ ἔγνως. Εἰ γὰρ ἔγνως, οὐκ ἄν κατέγνως »^[29]. Την ίδια απάντηση έδωσε μετά από 15 περίπου αιώνες ο Κωνσταντίνος Καβάφης στους αντιχρίστους της εποχής του, γράφοντας: « Για τις θρησκευτικές μας δοξασίες ο κούφος Ιουλιανός είπεν “ Ανέγνων, έγνων, κατέγνων ”. Τάχατες μας εκμηδένισε με το “ Κατέγνων ” του ο γελοιωδέστατος. Τέτοιες εξυπνάδες όμως πέρασι δεν έχουνε σ’ εμάς τους Χριστιανούς. “ Ἀνέγνως ἀλλ’ οὐκ ἔγνως. Εἰ γὰρ ἔγνως, οὐκ ἄν κατέγνως ”, απαντήσαμεν αμέσως »[30].

ΤΡΙΤΟΣ ΛΟΓΟΣ

Διότι η δυνατότητα απαλλαγής μαθητών από το μάθημα των Θρησκευτικών θα αποτελέσει ένα κακό προηγούμενο και για άλλα μαθήματα. Και αν πρέπει να προσαρμοστεί η διδακτέα ύλη ή ο τρόπος διδασκαλίας των Θρησκευτικών στις θρησκευτικές πεποιθήσεις των μαθητών, τότε θα πρέπει να ισχύσει το ίδιο και για τα μαθήματα της ιστορίας, της φιλοσοφίας, και, γιατί όχι, για όλα τα μαθήματα

            Ναι, η δυνατότητα απαλλαγής μαθητών από το μάθημα των Θρησκευτικών θα αποτελέσει ένα κακό προηγούμενο και για άλλα μαθήματα. Αν δεν είναι υποχρεωτικό για τους μη Χριστιανούς μαθητές το μάθημα των Θρησκευτικών, τότε δεν θα πρέπει να είναι υποχρεωτικό και το μάθημα της ιστορίας για τα παιδιά των διεθνιστών ή για τους αλλοδαπούς που προέρχονται από άλλη χώρα. Ή το μάθημα της φιλοσοφίας για τα παιδιά όσων έχουν ενστερνιστεί συγκεκριμένο φιλοσοφικό δόγμα. Και αν πρέπει να προσαρμοστεί η διδακτέα ύλη ή ο τρόπος διδασκαλίας των Θρησκευτικών στις θρησκευτικές πεποιθήσεις των μαθητών, τότε θα πρέπει να ισχύσει το ίδιο και για τα μαθήματα της φιλοσοφίας, της ιστορίας, και, γιατί όχι, για όλα τα μαθήματα. Ας διδάσκονται τα παιδιά των μηδενιστών το δόγμα του Σάρτρ: « Ο άλλος είναι η κόλασή μου ». Ας διδάσκονται τα παιδιά των Νιτσεϊστών τη θεωρία του Υπερανθρώπου, και ότι πρέπει να καταπιέζουν και να καταπατούν τους άλλους, για να επικρατήσουν οι ίδιοι. Ας διδάσκονται τα παιδιά των φασιστών τα περί Αρείας Φυλής κ.ο.κ.. Αλλά και όλα τα μαθήματα θα πρέπει να πάψουν να είναι υποχρεωτικά για όποιον δηλώσει πως για κάποιο λόγο, μεταφυσικό ή άλλο, δεν επιθυμεί το παιδί του να τα διδαχθεί. Του ενός μπορεί να μην του αρέσει ο Όμηρος, ο άλλος, ίσως, να μην εκτιμά τον Πλάτωνα. Μπορεί κάποιος να ισχυριστεί πως ανήκει σε μία σέκτα που θεωρεί πως τα μαθηματικά είναι διαβολικά ή πως δεν συμφωνεί με τη διδακτέα ύλη ή τη μέθοδο διδασκαλίας τους. Ο καθένας θα μπορεί να επικαλεστεί λόγους συνείδησης ή άλλους λόγους. Και τί θα πρέπει να γίνει τότε;

ΤΕΤΑΡΤΟΣ ΛΟΓΟΣ

Ο κατηχητικός χαρακτήρας του μαθήματος των Θρησκευτικών είναι το πιο φυσιολογικό πράγμα στον κόσμο, απόλυτα λογικό και αυτονόητο. Και αυτό γιατί η πλειονότητα των μαθητών είναι ΒΑΠΤΙΣΜΕΝΟΙ ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ. Γιατί οι γονείς τους κατά τη βάπτισή τους δεσμεύτηκαν να τα κατηχήσουν

            Είναι γνωστό πως Βάπτιση χωρίς Κατήχηση δεν νοείται. Η ΒΑΠΤΙΣΗ ΚΑΙ Η ΚΑΤΗΧΗΣΗ ΕΙΝΑΙ ΔΥΟ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΑΡΡΗΚΤΑ ΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΑ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ. Όταν ο άνθρωπος βαπτίζεται σε μεγάλη ηλικία, προηγείται η Κατήχηση. Όταν ο άνθρωπος βαπτίζεται μικρός, όπως έχει επικρατήσει ( νηπιοβαπτισμός ), τότε προηγείται η βάπτιση και έπεται η κατήχηση. Σχεδόν όλοι οι Έλληνες βαπτίζουν τα παιδιά τους και, συχνά, γίνονται ανάδοχοι. Ακόμη και οι περισσότεροι από όσους βάλλουν κατά του μαθήματος των Θρησκευτικών ή του ομολογιακού χαρακτήρα του, έχουν βαπτίσει τα παιδιά τους και παιδιά άλλων. Αλλά, όπως είπαμε, η Βάπτιση και η Κατήχηση είναι άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους. ΟΙ ΑΝΑΔΟΧΟΙ ΔΕΣΜΕΥΟΝΤΑΙ ΕΝΩΠΙΟΝ ΘΕΟΥ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΝΑ ΚΑΤΗΧΗΣΟΥΝ ΤΟ ΒΑΠΤΙΖΟΜΕΝΟ ΒΡΕΦΟΣ. Και επειδή οι περισσότεροι δεν έχουν τη δυνατότητα να κάνουν κάτι τέτοιο, το κράτος αναλαμβάνει να κατηχήσει αυτά τα παιδιά με κατάλληλους εκπαιδευτικούς Θεολόγους. Τί πιο απλό απ’ αυτό; Το μάθημα των Θρησκευτικών θα αλλάξει χαρακτήρα όταν η πλειονότητα των μαθητών αποτελείται από αβάπτιστους. Κάτι τέτοιο, όμως, ΔΕΝ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ.

Κάποιοι ισχυρίζονται πως δεν είναι σωστό να αποφασίζουν οι γονείς τη θρησκεία του παιδιού. Δεν ερωτάται το παιδί, λένε, ποιά θρησκεία θα ακολουθήσει. Μα μήπως το ρώτησαν αν θέλει να γεννηθεί; Το ρώτησαν ποιά ιστορία θα διδαχθεί; Ποιά μαθήματα; Τί διατροφή θα ακολουθήσει; Τί ρούχα θα φορέσει; Ποιά φιλοσοφία και ποιά κοσμοθεωρία θα του μεταδώσουν; Είναι αναπόφευκτο οι γονείς να παίρνουν κάποιες αποφάσεις για τα παιδιά τους, μέχρι αυτά να ενηλικιωθούν. Να φροντίζουν για τη σωματική και πνευματική τους τροφή και ανάπτυξη. Πού είναι το περίεργο;

Σ’ αυτό το σημείο δεν είναι άσκοπο να αναφερθούμε και σε μια άλλη πτυχή του θέματος. Ήδη αναφέραμε πως όλοι όσοι κόπτονται για την αλλαγή του χαρακτήρα του μαθήματος των Θρησκευτικών, έχουν βαπτίσει τα παιδιά τους ή παιδιά άλλων· εκτός, ίσως, ελαχίστων εξαιρέσεων. Το θέμα είναι γιατί θα πρέπει να παίρνουμε στα σοβαρά ανθρώπους που άλλα λένε τη μια και άλλα κάνουν την άλλη· που από τη μια δεσμεύονται να κατηχήσουν τα παιδιά τους και από την άλλη αγωνίζονται για το αντίθετο· γιατί θα πρέπει να συζητάμε στα σοβαρά προτάσεις ανθρώπων που εμφανίζουν μια τέτοια αντίφαση στις πράξεις τους· γιατί θα πρέπει να ακολουθούμε ανθρώπους μπερδεμένους και αντιφατικούς, που δεν ξέρουν, τελικά, και οι ίδιοι τί θέλουν. Την παιδεία θα πρέπει να καθορίζουν άνθρωποι συνειδητοποιημένοι και κατασταλαγμένοι, και όχι άνθρωποι που ακόμα αναζητούν, σαν τον Πιλάτο, την αλήθεια[31]. Αυτοί ούτε συνειδητοποιημένοι Χριστιανοί είναι ούτε συνειδητοποιημένοι αντίχριστοι. Στην ουσία ούτε οι ίδιοι δεν ξέρουν τί είναι και τί θέλουν. Αυτούς τους ανθρώπους θα ακούσουμε; Σ’ αυτούς θα εμπιστευτούμε το μέλλον των παιδιών μας;

 

ΠΕΜΠΤΟΣ ΛΟΓΟΣ

Διότι δεν είναι όλες οι θρησκείες το ίδιο.
Το να ισχυριζόμαστε πως όλες οι θρησκείες έχουν την ίδια αξία είναι σαν να λέμε πως η ποδοσφαιρική ομάδα που αναδείχθηκε πρωταθλήτρια Ευρώπης έχει την ίδια αξία με μια τυχαία ομάδα Γ΄ κατηγορίας στην περιφέρεια.
Γνωρίζω πολλούς που « ἐλαφρᾷ τῇ καρδίᾳ » μιλούν για την ίση αξία των πολιτισμών και για την αξία της ιδανικής πολυπολιτισμικής κοινωνίας. Αλλά ούτε ένας από αυτούς δεν θα αντιμετώπιζε θετικά το ενδεχόμενο η κόρη του να γίνει η τέταρτη σύζυγος του μουσουλμάνου γείτονά του ( ΑΥΤΑ ΣΥΜΒΑΙΝΟΥΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ )

 

Ναι, δεν είναι όλες οι θρησκείες το ίδιο. Όπως υπάρχει διαβάθμιση στην αξιολόγηση των μαθητών, των επαγγελματιών, των προϊόντων κ.ο.κ., ανάλογα συμβαίνει και με τις θρησκείες. Δεν έχουν όλοι οι μαθητές την ίδια επίδοση, ούτε παίρνουν όλοι είκοσι. Αλλά μήπως και όλοι οι δημοσιογράφοι πληρώνονται το ίδιο; Μήπως όλοι οι πολιτικοί μένουν στην Ιστορία; Υπάρχει καμιά εταιρεία, όπου όλοι είναι πρόεδροι; Θα χρησιμοποιήσω ένα παράδειγμα που μπορεί να το κατανοήσει ο καθένας. Το να ισχυριζόμαστε πως όλες οι θρησκείες έχουν την ίδια αξία είναι σαν να λέμε πως η ποδοσφαιρική ομάδα που αναδείχθηκε πρωταθλήτρια Ευρώπης έχει την ίδια αξία με μια τυχαία ομάδα Γ΄ κατηγορίας στην περιφέρεια. Σ’ αυτό το κείμενο δεν θα αναλύσουμε το γεγονός ότι ο Χριστιανισμός είναι εξ αποκαλύψεως θρησκεία. Δεν είναι του παρόντος. Αλλά πρέπει, επιτέλους, να κατανοηθεί το αυτονόητο. Όλες οι θρησκείες δεν έχουν την ίδια αξία. Ακόμη και αν αρνηθεί κάποιος τη μεταφυσική διάσταση των θρησκειών, δεν μπορεί να αρνηθεί την κοινωνική, ηθική και πολιτιστική τους διάσταση, το γεγονός πως από κάθε θρησκεία πηγάζει αντίστοιχη κοινωνική οργάνωση, πολιτισμός, και, κυρίως, ηθική, άρα και δίκαιο. Η θρησκεία που επιτρέπει την πολυγαμία και την υποτίμηση της γυναίκας ή η θρησκεία που διδάσκει τις ανθρωποθυσίες ή τη χρήση ναρκωτικών και σεξουαλικών οργίων δεν είναι ίσης αξίας με τον Χριστιανισμό. Το είπαμε και το επαναλαμβάνουμε. Δεν είναι όλες οι θρησκείες το ίδιο.

Και, εν πάση περιπτώσει, αν αποφασίσει το κράτος να αντιμετωπίζει όλες τις θρησκείες με τον ίδιο τρόπο, ας μην αρχίσει από την εκπαίδευση αλλά ας ξεκινήσει από το οικογενειακό δίκαιο. Ας νομιμοποιήσει την πολυγαμία, που επιτρέπουν κάποιες θρησκείες. Ή από το κληρονομικό δίκαιο. Ας κληρονομούν οι μουσουλμάνες γυναίκες λιγότερα από τους άνδρες. Και από την οικονομία. Ας δίνει το κράτος επιδόματα γάμου για τις τέσσερις γυναίκες ενός μουσουλμάνου. Ας επιτραπεί η χρήση βίας από τον άνδρα προς την γυναίκα, όταν κάποια θρησκεία το επιτρέπει. Ας επιτραπεί ακόμη και η δουλεία για θρησκείες που την αποδέχονται, ή η παιδεραστία, οι ανθρωποθυσίες κ.ο.κ.. Αυτά μπορεί να ακούγονται παράξενα αλλά, ήδη, κάποια εξ αυτών τουλάχιστον, είναι ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι « πολυπολιτισμικές » κοινωνίες της Ευρώπης. Όταν ο Αρχιεπίσκοπος του Canterbury της εκκοσμικευμένης Αγγλικανικής Εκκλησίας δήλωσε πως ίσως το κοινοβούλιο θα πρέπει να σκεφτεί την ψήφιση νόμων που θα είναι σύμφωνοι με το ισλαμικό δίκαιο, οι αγγλικές εφημερίδες τον λοιδόρησαν^[32]. Στην Ελλάδα, μάλλον, θα υπερθεμάτιζαν. Γνωρίζω πολλούς που « ἐλαφρᾷ τῇ καρδίᾳ » μιλούν για την ίση αξία των πολιτισμών και για την αξία της ιδανικής πολυπολιτισμικής κοινωνίας. Αλλά ούτε ένας από αυτούς δεν θα αντιμετώπιζε θετικά το ενδεχόμενο η κόρη του να γίνει η τέταρτη σύζυγος του μουσουλμάνου γείτονά του ( ΑΥΤΑ ΣΥΜΒΑΙΝΟΥΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ). Και γνωρίζω ελάχιστους που θα μετανάστευαν με χαρά στο Κατμαντού. Όπως, πρόσφατα, επεσήμαναν πολλοί Ευρωπαίοι διανοητές, όλοι θέλουν να έρθουν στην Ευρώπη αλλά ελάχιστοι φεύγουν από αυτήν. Όμως, θεμέλιος λίθος του Ευρωπαϊκού πολιτισμού είναι, είτε μας αρέσει είτε όχι, ο ΧΡΙΣΤΟΣ. Και όταν χτυπάμε αυτό τον λίθο, κλονίζεται συθέμελα ο ίδιος ο πολιτισμός μας. Είτε το θέλουμε είτε όχι, ο Χριστιανισμός είναι η βάση του Ευρωπαϊκού τρόπου σκέψης και ζωής[33]. Αν απομακρύνεις αυτή τη βάση, θα γκρεμιστεί ολόκληρο το οικοδόμημα. Η αργία της Κυριακής, μια αργία που θεσμοθετήθηκε από τον Μέγα Κωνσταντίνο, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα χριστιανικού θεσμού. Απομακρύνθηκε η Ευρώπη από τον Χριστό, μεθοδεύεται η κατάργηση της Κυριακής αργίας. Ποιος θα ωφεληθεί από αυτήν; Κανείς. Και αυτό είναι ένα μόνο παράδειγμα. Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε και πολλά περισσότερα. Δεν μπορείς να έχεις τη διδασκαλία του Κυρίου χωρίς τον Κύριο της διδασκαλίας. Δεν μπορείς να έχεις τα φρούτα του δένδρου, αν δεν έχεις το δένδρο. Δεν μπορείς να έχεις τους καρπούς του Χριστιανισμού, χωρίς τον Χριστό. Από τη στιγμή που μια κοινωνία αποχριστιανοποιείται, η αποδόμηση και φθορά της μέχρι την τελική κατάρρευση είναι, απλά, ζήτημα χρόνου.

 

 

 

ΕΚΤΟΣ ΛΟΓΟΣ

Για λόγους γεωπολιτικής και για άλλους λόγους

            Μπορεί η θρησκεία να είναι, πρωτίστως, κάτι πνευματικό αλλά δεν παύει ως φαινόμενο να έχει και τις προεκτάσεις του στη σφαίρα της πολιτικής, της διπλωματίας και των διεθνών σχέσεων. Όλοι γνωρίζουμε πως η Ελλάδα είναι η ηγεμών δύναμις στο χώρο της Ορθοδοξίας. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι, ουσιαστικά, Ελληνικό Πατριαρχείο με οικουμενικό ρόλο. Το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων έχει την κυριαρχία επί των περισσοτέρων ιερών προσκυνημάτων στους Αγίους Τόπους, κυριαρχία που βλέπουν με φθόνο πανίσχυρα χριστιανικά κράτη, όπως η Αμερική, η Αγγλία και η Ρωσία. Το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, που διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο χώρο της Αφρικής, είναι και αυτό Ελληνικό. Ελληνικό είναι και το Άγιο Όρος, που έχει παγκόσμια ακτινοβολία. Η ηγεμονία μας στο χώρο της Ορθοδοξίας είναι η μόνη ηγεμονία που μας έχει απομείνει ως έθνος. Δεν έχουμε στρατιωτική ισχύ. Δεν έχουμε πολιτική δύναμη. Δεν έχουμε αριθμητική υπεροχή. Δεν έχουμε τεχνολογική ανάπτυξη, εφάμιλλη άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Σε όλους αυτούς τους τομείς υστερούμε σημαντικά. Μια υπεροχή έχουμε. Την πνευματική υπεροχή μας στο χώρο της Ορθοδοξίας. Και αντί να στηριχθούμε σε αυτήν και να την αναπτύξουμε, αντί να την χρησιμοποιήσουμε σαν βάση για να προοδεύσουμε περισσότερο και σε άλλους τομείς, την υποτιμάμε, την πλήττουμε και την πολεμούμε[34]. Δεν είναι σα να χαστουκίζουμε τους εαυτούς μας; Ο Στήβεν Ράνσιμαν είχε δηλώσει πως ο εικοστός πρώτος αιώνας θα είναι ο αιώνας της Ορθοδοξίας. Άραγε, το άκουσε κανείς;

Εμείς, απλά, θα αναφέρουμε κάποια πράγματα. Αυτή τη στιγμή η Ιερουσαλήμ είναι το κέντρο του κόσμου. Και λόγω του θρησκευτικού της χαρακτήρα αλλά και λόγω του ότι το Ισραήλ διαθέτει τεράστια οικονομική δύναμη και ασκεί σημαντική επιρροή στην πολιτική ζωή της υπερδύναμης. Το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων είναι εκεί και ασκεί ένα σημαντικό ρόλο. Είναι ένας « παίκτης » στην περιοχή, ένας συνομιλητής στις τράπεζες διαπραγματεύσεων. Συνειδητοποιούμε, άραγε, πόσοι θα επιθυμούσαν τη δική μας θέση, πόσοι μας υποβλέπουν γι’ αυτό το σημαντικό προνόμιο; Ύστερα, υπάρχει το λεγόμενο « Ορθόδοξο τόξο »^[35]. Αναλογιστείτε πόσα οφέλη σε κάθε επίπεδο θα μπορούσαμε να αποκομίσουμε σαν έθνος, αν επενδύαμε σοβαρά σ’ αυτή την υπόθεση. Κατ’ αρχήν σε επίπεδο διπλωματίας, δεδομένου του « άσπονδου » μουσουλμάνου γείτονά μας και γνωστού « νταή » της περιοχής. Όλοι θυμούνται την επίσκεψη του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών στη Βουλγαρία την περίοδο της κρίσης του « Σισμίκ ». Αλλά ακόμη και σε πιο καθημερινά θέματα. Φέτος επισκέφτηκαν την Ελλάδα πάνω από μισό εκατομμύριο Ρώσοι, παρά τα γνωστά προβλήματα με τη διαδικασία της έκδοσης « βίζας ». Οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί ανέρχονται σε εκατοντάδες εκατομμύρια. Οι περισσότεροι ζούνε σε γειτονικές χώρες. Και βλέπουν την Ελλάδα σαν μητέρα που τους έδωσε το φως της Ορθοδοξίας. Όταν ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος μιλούσε για την ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού, πολλοί τον λοιδορούσαν. Όμως η μορφή του θρησκευτικού τουρισμού είναι, ίσως, η σημαντικότερη μορφή τουρισμού, και, το κυριότερο, δεν περιορίζεται στους δύο μήνες του καλοκαιριού. Νομίζετε πως οι κοσμικοί προορισμοί των Κυκλάδων προσελκύουν περισσότερους τουρίστες από όσους προσελκύει το Ιερό Προσκύνημα της Μεγαλόχαρης; Η ΕΛΛΑΔΑ ΕΙΝΑΙ ΟΛΗ ΕΝΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ. Και η χριστιανική θρησκεία είναι η πρώτη, αριθμητικά, θρησκεία στον κόσμο. Όσοι δεν μπορούν – επειδή δεν θέλουν – να βιώσουν την Ορθοδοξία, να αναχθούν σε πνευματικό ύψος, να πυρωθούν από τον Θείο Έρωτα, ας δουν αυτό που είναι ικανοί να δουν. Ότι η Ορθοδοξία μπορεί να τους είναι, πρακτικά, χρήσιμη. Και ας παύσουν να την πολεμούν, έστω και γι’ αυτό. Και αυτό κάπου θα τους οδηγήσει.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ

            Ο Χριστός είπε: « Ἐγώ εἰμὶ ἡ ὁδὸς καὶ ἠ ἀλήθεια καὶ ἡ ζωή »[36]· « ὁ πιστεύων εἰς ἐμὲ ἔχει ζωὴν αἰώνιον »[37]. Αν η εκπαίδευση απομακρυνθεί από τον Θεό, ο Θεός δεν θα χάσει τίποτε. Η εκπαίδευση, όμως, θα χάσει τα πάντα. Όταν κάποιος, ενώ κάνει κρύο, φεύγει μακριά από τον ήλιο και κρύβεται σε μια σπηλιά γεμάτη υγρασία, ας γνωρίζει πως ο ήλιος δεν χάνει τίποτε. Ούτε αυτός που του λέει να βγει έξω, για να θερμανθεί από τις ζωογόνες ακτίνες του. ΑΥΤΟΣ Ο ΙΔΙΟΣ ΧΑΝΕΙ. Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΝΟΗΤΟΣ ΗΛΙΟΣ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ. Και όποιος απομακρύνεται από αυτόν, ο ίδιος αυτοκαταδικάζεται και αυτοτιμωρείται.

Εν πάση περιπτώσει. Εμείς θα αφήσουμε όλους αυτούς που πάσχουν από σύνδρομο εθνικής μειονεξίας και σύμπλεγμα θρησκευτικής κατωτερότητας να φωνασκούν κατά του μαθήματος των Θρησκευτικών. Να αντιδρούν σε κάθε τι το Ορθόδοξο, όπως ο διάβολος στο λιβάνι. Να « τοξεύουν πρὸς ουρανὸν » και να « λακτίζουν πρὸς κέντρα ». Δεν θα παύσουμε, όμως, να τους υπενθυμίζουμε πως αυτό συνιστά « ύβρη »· πως η « ύβρις » πάντα ακολουθείται από τη « νέμεση », που είναι στην ουσία αυτοκαταδίκη και αυτοτιμωρία. Και πως εμείς δεν θα συμμετάσχουμε στην « ύβρη » τους, ούτε θα τους επιτρέψουμε να αποφασίζουν αυτοί για μας, γιατί δεν έχουμε καμία διάθεση να υποστούμε τη « νέμεση ». Η αυτοκαταστροφή ας είναι δική τους προσωπική επιλογή και όχι δική μας.

 

 

 

Βασίλειος Ταμιωλάκης

Δρ. Θεολογίας

 

 

 

 

 

 

ΤΕΛΟΣ ΚΑΙ ΤΩ ΘΕΩ ΔΟΞΑ!!!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 

 

Βασιλειάδη Π. Ν., Η Χριστιανική Πίστις εις τον αιώνα της επιστήμης, Εκδόσεις Ο Σωτήρ, Αθήναι 1989.

            - Το λυκόφως του Μαρξισμού, Εκδόσεις ο Σωτήρ, Αθήναι 1981.

 

Βερίτη Γ., Άπαντα πεζά 1, Άρθρα και μελέται, Εκδόσεις Δαμασκός, Αθήναι 1958.

 

Βοβολίνη Κωνσταντίνου, Η Εκκλησία εις τον Αγώνα της Ελευθερίας 1453-1953, Γ΄ Έκδοση, Εκδόσεις Κέρκυρα, Αθήνα 2003.

 

Γιανναρά Χρίστου, Η νεοελληνική ταυτότητα, Δ΄ Έκδοση, Εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα 2001.

 

Διαμαντοπούλου Λεωνίδου, Αρχιμανδρίτου, Ιησούς ο Χριστός ως ιστορική προσωπικότης, Εκδόσεις Ο Σωτήρ, Αθήναι 1986.

 

Ηροδότου Αλικαρνασσέως, Ιστορία, Oxford University Press, Oxford 1975.

 

Θεοδώρου Ευαγγέλου, Ιστορία του Χριστιανικού πολιτισμού, Αποστολική Διακονία, Αθήναι 1956.

            - Κριτική εισαγωγή εις το ζήτημα των σχέσεων Θρησκείας και Γνώσεως, Αθήναι 1956.

 

Καβάφη Κωνσταντίνου, Άπαντα, ebooks4Greeks.gr.

 

Κεκαυμένου Γεωργίου, Το κρυφό σχολειό, Το χρονικό μιας ιστορίας, Εναλλακτικές Εκδόσεις, Αθήνα 2012.

 

Κεφαλά Νεκταρίου, Επισκόπου Πενταπόλεως, Περί της ελληνικής φιλοσοφίας ως παιδαγωγού των Ελλήνων προς τον Χριστιανισμό, στο έργο του Δημητρίου Παναγοπούλου, Ουδέν ανίατον διά τον Άγιον Νεκτάριον, Εκδόσεις Νεκτάριος Παναγόπουλος, Έκδοσις Ι΄ βελτιωμένη, Αθήναι 1994, σελ. 234-246.

 

Κρίππα Γεωργίου, Δρ. Συνταγματικού Δικαίου, Η Συνταγματική κατοχύρωσις του μαθήματος των Θρησκευτικών παρ’ ημίν και εν τη αλλοδαπή, Αθήνα 2001.

 

Μαρίνου Αναστασίου, Το Σύνταγμα, η Δημοκρατία και το μάθημα των Θρησκευτικών, Σειρά Διαλέξεις, Εκκλησιαστικόν και Μορφωτικόν Ίδρυμα Ιωάννου και Εριέττης Γρηγοριάδου, Αθήνα 1981.

 

Μούρτου Ανδρέα Γεωργίου, Οι αν-ορθόδοξοι της Ορθοδοξίας και η ελληνική γεωπολιτική απαιδευσία, Αρμός 2008.

 

Μπαμπινιώτη Γεωργίου, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Με σχόλια για τη σωστή χρήση των λέξεων, Β΄ Έκδοση, Γ΄ Ανατύπωση, Εμπλουτισμένη, Κέντρο Λεξικολογίας, Αθήνα 2006.

 

Μπιλάλη Σπυρίδωνος, Ο Βασιλεύς των βιβλίων, Η Αγία Γραφή, Εκδόσεις Η Ζωή, α.τ.χ..

 

Μπρατσιώτου Παναγιώτου, Χριστιανισμός και πολιτισμός, Θεσσαλονίκη 1941.

 

Νικοπούλου Βασιλείου, Επίτιμου Προέδρου του Αρείου Πάγου, Αντισυνταγματική η μετάλλαξη του μαθήματος των Θρησκευτικών, Περιοδικό Η ΔΡΑΣΙΣ ΜΑΣ, αρ. 504, Δεκέμβριος 2012.

 

Νινίκα Σόλωνος, Οι ορθόδοξοι αδελφοί μας του Βορρά, Αθήναι 1986.

            -  Η πνευματική αντίσταση του Ρωσικού λαού, Αθήνα 1991.

 

Παλαμά Κωστή, Ο κύκλος των τετράστιχων, Άπαντα Κωστή Παλαμά, τ. 17, Εκδόσεις Αδελφοί Βλάσση, Αθήνα 1972.

 

Παρασκευαΐδη Χριστοδούλου, Η ψυχή της Ευρώπης, Επικοινωνιακή μορφωτική Υπηρεσία Εκκλησίας της Ελλάδος, Κλάδος Πολιτιστικών Προγραμμάτων και Διαδικτύου, Αθήναι 2006.

            - Ελληνισμός προσήλυτος, Η μετάβαση του Ελληνισμού από την αρχαιότητα στο Χριστιανισμό, Media Ecclesiastica, Αθήναι 2004.

 

Πλάτωνος, Διάλογοι, Μενέξενος, Platoni dialogi, vol. iii, Lipsiae, MCMIX, Φωτογραφική Ανατύπωση Εκδόσεων Παπαδήμα, Αθήνα 1977, σελ. 439-458.

 

Ρεράκη Ηρακλή, Θρησκευτικά και Πολιτισμικά Πρότυπα στο έργο του Δ. Σολωμού, Εκδόσεις Γρηγόρης, Αθήνα 2003.

            - « Θρησκευτικά Πρότυπα στο έργο του Οδυσσέα Ελύτη », Αφιέρωμα στη μνήμη του Οδυσσέα Ελύτη, Πρακτικά Συνεδρίου, Επιμ. Ηρακλή Ρεράκη, Εκδόσεις του Συλλόγου για την Ελληνική Γλώσσα Χανίων, Χανιά 1997, σελ. 59-85.

 

Σαλαμινίου Ερμείου Σωζομενού, Εκκλησιαστική Ιστορία, P.G.  67, 843-1630.

 

Ταμιωλάκη Βασιλείου, Η Διδασκαλία των Πατέρων της Εκκλησίας για τον Αντίχριστο, Συμβολή στην Ορθόδοξη Εσχατολογία, Θεσσαλονίκη 2012.

 

Τσάγκα Ιωάννη, Η Ορθόδοξη Χριστιανική Αγωγή στο εκπαιδευτικό έργο του Ιωάννη Καποδίστρια, Β΄ Έκδοση, Εκδοτικός Οίκος Αδελφών Κυριακίδη, Παιδαγωγικές Μελέτες και έρευνες 14, Θεσσαλονίκη 2007.

 

Χολέβα Κωνσταντίνου, Στην Ευρώπη επικρατεί τα ομολογιακό και όχι το θρησκειολογικό μάθημα, ( http://www.enromiosini.gr/paratiritirio/paratiritirio-decemvrios-2009/1290-stin -evropi-epicratei-to-omologiako-kai-oxi-to-thriskeiologico-mathima ).

 

AΛΛΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

 

 

Ι. Μ. Παρακλήτου, π. Αρσένιος 1, Ο κατάδικος « ΖΕΚ-18376 », 20^η έκδοση, Ωρωπός Αττικής 2010.

            - π. Αρσένιος 2, Μαρτυρίες, Έκδοση 12^η, Ωρωπός Αττικής 2011.

 

Οικοδόμοι Πολιτισμού, Κατηχητικά Βοηθήματα, Μαθήματα διά την Γ΄ σειράν του ανώτερου κατηχητικού σχολείου, Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήναι 1968.

 

Τί πρόσφερε ο Χριστιανισμός; Τεύχος Α΄, Κοινωνική Πρόνοια και Αλληλεγγύη, Εκδόσεις Τήνος, Αθήνα 1978.

 

Εργάται του Πνεύματος, Εκδόσεις Ζωή, Αθήναι 1954.

 

« Web Religion », Tommorow, τ. 45 ( Mάρτιος 2005 ), σελ. 256-234.

 

« Το μάθημα των Θρησκευτικών στις ευρωπαϊκές χώρες », Περιοδική Έκδοση του 3^ου Γενικού Λυκείου Αιγάλεω, Τεύχος 15 ( 2009-2010 ) ( http:// www.orthmad.gr/node/364 ).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ΞΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 

 

Bentley Eric, « The Science Fiction of Bertolt Brecht », στην έκδοση του έργου του Bertolt Brecht, Galileo, edited and with an introduction by Eric Bentley, English Version by Charles Laughton, New York 1966, σελ. 7-43.

 

Braudel Fernand, Γραμματική των πολιτισμών, Μετάφραση Άρης Αλεξάκης, Μ.Ι.Ε.Τ., Β΄ Ανατύπωση, Αθήνα 2002.

 

Burnet Regis, Η Καινή Διαθήκη, σειρά « Τί γνωρίζω; », εκδ. Το Βήμα, Γνώση, α.τ.χ..

 

D’ Souza Dinesh, What’ s so great about Christianity, Regnery Publishing, Washington, DC 2007.

 

Daam Chrysostom, Εκατομμύρια Ρώσοι πιστεύουν στο Θεό, Μετάφραση Αθανασίου Θεοχάρη, Έκδοση Β΄, Αποστολική Διακονία, Αθήναι 1982.

 

Eliot Thomas Stearns, Η ιδέα μιας χριστιανικής κοινωνίας, Μετάφραση Λένα Παπαθεμελή, Εκδόσεις Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1991.

            - Η ενότητα του ευρωπαϊκού πολιτισμού, Μετάφραση Ε. Ν. Μόσχος, Εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα 1990.

 

Finocchiaro A. Maurice, « Myth 8, That Galileo was imprisoned and tortured for advocating Copernicanism », στο έργο του Ronald L. Numbers ( ed ), Galileo goes to jail and other myths about Science and Religion, Harvard University Press, Massachusetts 2009, σελ. 68-78.

 

Galilei Galileo, Letter to Diodati, July 24, 1634, ( στο http://law2.umkc.edu/faculty/projects/ftrials/galileo/lettergalileotodiodati.html , προσπελάστηκε στις 10/10-2012 ).

 

Gelbart Jonathan, « Archbishop of Canterbury ready for Islamic Law », The Stanford Review, March 2008, ( http:// stanfordreview.org/article/archbishop-canterbury-ready-islamic-law, προσπελάστηκε στις 05/05/2012 ).

 

Goritcheva Tatiana, Είναι επικίνδυνο να μιλάς για το Θεό, Μετάφραση Μαρία Λαγουρού, Εκδόσεις Τήνος, Αθήναι 1987.

 

Hess M. J. Peter και Paul L. Allen, Catholicism and Science, Greenwood Press, London 2008.

 

Hilliam Rachel, Galileo Galilei, Father of Modern Science, New York 2005.

 

Hitchings Stephen, « The shadow of Galileo », Annals Australasia, June 2002.

 

Limbaugh David, Pesecution, How liberals are waging political war agains Christianity, Washington DC 2003.

 

Numbers L. Ronald ( ed ), Galileo goes to jail and other myths about Science and Religion, Harvard University Press, Massachusetts 2009.

            - O Γαλιλαίος στη Φυλακή, Μύθοι για την επιστήμη και τη θρησκεία, Μετάφραση Γιώργος Ίκαρος Μπαμπασάκης, Επιμέλεια Ιωάννης Πλεξίδας, Εκδόσεις Λογείον, Αθήνα 2011.

 

Pascal Blaise, Στοχασμοί, Προλεγόμενα-Μετάφραση-Σχόλια-Υποσημειώσεις Νίκου Ματσούκα, Εκδόσεις Πουρναρά, Φιλοσοφική και Θεολογική Βιβλιοθήκη αρ. 1, Θεσσαλονίκη 1999.

-         Σκέψεις, Μέγιστα Φιλοσοφικά, Εκδόσεις Καστανιώτη, Μετάφραση Κώστας Παπαγιώργης, Αθήνα 2002.

 

Shank H. Michael, « Myth 2, That the Medieval Christian Church suppressed the Growth of Science », στο έργο του Ronald L. Numbers ( ed ), Galileo goes to jail and other myths about Science and Religion, ο.π., σελ. 19-27.

 

Sobel Dana, Η κόρη του Γαλιλαίου, Μετάφραση Μαίρη Περαντάκου, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2000.

 

Solzenitsin Alexander, Μια ημέρα του Ιβάν Ντενίσοβιτς, Μετάφραση Τριανταφυλλίδης Δημήτρης, Πάπυρος, Αθήνα 2009.

            - Αρχιπέλαγος Γκουλαγκ, Μετάφραση Σίνου Κίρα, Εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα 2009.

.

Steiner George, « Interview by Christopher Tayler », The Guardian, Saturday 19 April, 2008 ( http://www.guardian.co.uk/books/2008/apr/19/society ).

            - The poetry of thought, From Hellenism to Celan, New Directions, New York 2011.

 

Stillman Drake, Galileo at Work, His Scientific Biography, New York 1978.

Stillman Drake ( trans ), Discoveries and Opinions of Galileo, , Garden City, N.Y., DoubleBay Anchor Books, 1957.

 

Thval Francois, Η κληρονομιά του Βυζαντίου, Γεωπολιτική της Ορθοδοξίας, Μετάφραση Γ. Λάμψας, Πρόλογος Γ. Γεράση, Εκδόσεις Ρόες, Αθήνα 1999.

 

Wurmbrand Richard, Tortured for Christ, Diane Books, Glendale, U.S.A. α.χ..

 

 

 

 

ΑΡΘΡΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

 

http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_best-selling_books.  (Προσπελάστηκε στις 30/06/2007 ).

 

http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_literary-works_by_number_of_ languages_translated_into.

 

http://en.wikipedia.org/wiki/White_Christmas_( song)

 

http://en.wikipedia.org/wiki/Silent_Night

 

http://silentnight.web.za/

---

[1] Βλ. Μπαμπινιώτη Γεωργίου, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Με σχόλια για τη σωστή χρήση των λέξεων, Β΄ Έκδοση, Εμπλουτισμένη, Γ΄ Ανατύπωση, Κέντρο Λεξικολογίας, Αθήνα 2006, σελ. 82 και 214.

[2] Μρ. 9,50. Πρβλ. και Μθ. 5,13 και Λκ. 14,34.

[3] Η διαδικασία της επιστροφής του μαθήματος των Θρησκευτικών στις χώρες του κομμουνιστικού παραπετάσματος είχε ξεκινήσει, ήδη, τη δεκαετία του 80. Βλ. Αναστασίου Μαρίνου, Το Σύνταγμα, η Δημοκρατία και το μάθημα των Θρησκευτικών, Σειρά Διαλέξεις, Εκκλησιαστικόν και Μορφωτικόν Ίδρυμα Ιωάννου και Εριέττης Γρηγοριάδου, Αθήνα 1981, σελ. 39-40, « … τα κηρύγματα περί “ οπίου του λαού ” είναι σήμερα πλέον, κηρύγματα ξεπερασμένα, γιατί στη σημερινή εποχή έχουμε νέα κηρύγματα και νέα μηνύματα, μηνύματα μοντέρνα και ζωντανά όπως το μήνυμα που μας ήρθε λίγο καιρό πριν από την Πολωνία, όπου χιλιάδες εργάτες, ολόκληρη η εργατιά ξεσηκώθηκε και ζήτησε όχι μόνο ψωμί και ελευθερία, αλλά ζήτησε και κάτι άλλο: Ζήτησε να μεταδίδεται από το ραδιοφωνικό σταθμό κάθε Κυριακή η Θεία Λειτουργία και να διδάσκεται στα σχολεία το μάθημα των Θρησκευτικών ».

[4] Βλ. Κ. Χολέβα, Στην Ευρώπη επικρατεί τα ομολογιακό και όχι το θρησκειολογικό μάθημα, ( http://www.enromiosini.gr/paratiritirio/paratiritirio-decemvrios-2009/1290-stin-evropi-epicratei-to-omologiako-kai-oxi-to-thriskeiologico-mathima ). Βλ., επίσης, και « Το μάθημα των Θρησκευτικών στις ευρωπαϊκές χώρες », Περιοδική Έκδοση του 3^ου Γενικού Λυκείου Αιγάλεω, Τεύχος 15 ( 2009-2010 ), ( http:// www.orthmad.gr/node/364 ).

[5] Βλ. Κρίππα Γεωργίου, Δρ. Συνταγματικού Δικαίου, Η Συνταγματική κατοχύρωσις του μαθήματος των Θρησκευτικών παρ’ ημίν και εν τη αλλοδαπή, Αθήνα 2001, και Νικοπούλου Βασιλείου, Επίτιμου Προέδρου του Αρείου Πάγου, Αντισυνταγματική η μετάλλαξη του μαθήματος των Θρησκευτικών, Περιοδικό Η ΔΡΑΣΙΣ ΜΑΣ, αρ. 504, Δεκέμβριος 2012.

[6] Βλ. Regis Burnet, Η Καινή Διαθήκη, σειρά « Τί γνωρίζω; », εκδ. Το Βήμα, Γνώση, σελ. 115.

[7] Βλ. http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_best-selling_books. Προσπελάστηκε στις 30/06/2007.

[8] Βλ. http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_literary-works_by_number_of_ languages_translated_into. Για την ολοένα και αυξανόμενη κυκλοφορία της Βίβλου βλ. και Ταμιωλάκη Βασιλείου, Η Διδασκαλία των Πατέρων της Εκκλησίας για τον Αντίχριστο, Συμβολή στην Ορθόδοξη Εσχατολογία, Θεσσαλονίκη 2012, σελ. 183-186.

[9] Βλ. Σπυρίδωνος Μπιλάλη, Ο Βασιλεύς των βιβλίων, Η Αγία Γραφή, Εκδόσεις Η Ζωή, α.τ.χ., σελ. 11-90.

[10] Βλ. Θεοδώρου Ευαγγέλου, Ιστορία του Χριστιανικού Πολιτισμού, Αποστολική Διακονία, Αθήναι 1956, σελ. 113-252, 291-302 κ.α., Σπυρίδωνος Μπιλάλη, Ο Βασιλεύς των βιβλίων, Η Αγία Γραφή, ο.π., σελ. 91-108, και Χριστοδούλου Παρασκευαΐδη, Η ψυχή της Ευρώπης, Επικοινωνιακή μορφωτική Υπηρεσία Εκκλησίας της Ελλάδος, Κλάδος Πολιτιστικών Προγραμμάτων και Διαδικτύου, Αθήναι 2006, σελ. 17-29, 53-56 και 70-73. Πολλά σχετικά στοιχεία βλ. και στο έξοχο, πραγματικά, έργο του Dinesh D’ Souza, What’ s so great about Christianity, Regnery Publishing, Washington, DC 2007, και στα έργα Τί πρόσφερε ο Χριστιανισμός; Τεύχος Α΄, Κοινωνική Πρόνοια και Αλληλεγγύη, Εκδόσεις Τήνος, Αθήνα 1978 και Εργάται του Πνεύματος, Εκδόσεις Ζωή, Αθήναι 1954. Βλ., επίσης, και σε διάφορα άλλα σημεία της παρούσης μελέτης.

[11] Περισσότερα στοιχεία σχετικά με την καταπληκτική επίδραση του Χριστιανισμού στον πολιτισμό αναφέρονται στο έργο του Θεοδώρου Ευαγγέλου, Ιστορία του Χριστιανικού Πολιτισμού, ο.π., σελ. 275-291. Βλ. και Βερίτη Γ., « Λογοτεχνία και ιδανικά » και « Η καλλιτεχνική δημιουργία και ο καλλιτέχνης », Άπαντα πεζά 1, Άρθρα και μελέται, Εκδόσεις Δαμασκός, Αθήναι 1958, σελ. 21-34 και σελ. 35-61. Βλ., επίσης, και σε διάφορα άλλα σημεία της παρούσης μελέτης.

[12] Βλ. Steiner George, « Interview by Christopher Tayler », The Guardian, Saturday 19 April, 2008 ( http://www.guardian.co.uk/books/2008/apr/19/society ). Εκτενέστερη αναφορά στο θέμα υπάρχει στο βιβλίο του Steiner, The poetry of thought, From Hellenism to Celan, New Directions, New York 2011.

[13] Richard Wurmbrand, Tortured for Christ, Diane Books, Glendale, U.S.A., σελ. 103.

[14] Βλ. « Web Religion », Tommorow, τ. 45 ( Μάρτιος 2005 ), σελ. 30.

[15] Βλ. http://en.wikipedia.org/wiki/White_Christmas_( song), όπου αναφέρονται πάνω από πεντακόσιες ηχογραφήσεις σε διάφορες γλώσσες. Ένα άλλο τραγούδι που έχει γνωρίσει πολλές εκδοχές και μεταφράσεις είναι το γνωστό « Άγια Νύχτα ». Bλ http://en.wikipedia.org/wiki/Silent_Night και http://silentnight.web.za/, όπου καταγράφονται 227 εκδοχές του τραγουδιού σε 142 γλώσσες, ενώ αναφέρεται πως υπάρχουν μεταφράσεις του τραγουδιού σε περισσότερες από 300 γλώσσες.

[16] Βλ. Ηροδότου, Ιστορία, Βιβλίον Η΄, Ουρανία, 144.

[17] Βλ. και Χριστοδούλου Παρασκευαΐδη, Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος, Ελληνισμός προσήλυτος, Η μετάβαση του Ελληνισμού από την αρχαιότητα στο Χριστιανισμό, Media Ecclesiastica, Αθήναι 2004, σελ. 91-135 και Θεοδώρου Ευαγγέλου, Ιστορία του Χριστιανικού Πολιτισμού, ο.π., σελ. 303-312, κ.α.. Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είναι και η μελέτη του Αγίου Νεκταρίου Πενταπόλεως, Περί της ελληνικής φιλοσοφίας ως παιδαγωγού των Ελλήνων προς τον Χριστιανισμό, μελέτη που καταδεικνύει τη βαθύτατη εσωτερική σχέση του Ελληνισμού προς τον Χριστιανισμό. Βλ. τη μελέτη στο έργο του Δημητρίου Παναγοπούλου, Ουδέν ανίατον διά τον Άγιον Νεκτάριον, Εκδόσεις Νεκτάριος Παναγόπουλος, Έκδοσις Ι΄ βελτιωμένη, Αθήναι 1994, σελ. 234-246. Για τους αγώνες του ιερού κλήρου υπέρ του έθνους βλ. Βοβολίνη Κωνσταντίνου, Η Εκκλησία εις τον Αγώνα της Ελευθερίας 1453-1953, Γ΄ Έκδοση, Εκδόσεις Κέρκυρα, Αθήνα 2003 και Κεκαυμένου Γεωργίου, Το κρυφό σχολειό, Το χρονικό μιας ιστορίας, Εναλλακτικές Εκδόσεις, Αθήνα 2012.

[18] Τα μισά, περίπου, ποιήματα του Διονυσίου Σολωμού είναι θρησκευτικής φύσης. Για την επίδραση της χριστιανικής πίστης στην ποίηση του Σολωμού βλ. και Ρεράκη Ηρακλή, Θρησκευτικά και Πολιτισμικά Πρότυπα στο έργο του Δ. Σολωμού, Εκδόσεις Γρηγόρης, Αθήνα 2003. Αξιόλογη είναι και η εργασία του Ρεράκη, « Θρησκευτικά Πρότυπα στο έργο του Οδυσσέα Ελύτη », Αφιέρωμα στη μνήμη του Οδυσσέα Ελύτη, Πρακτικά Συνεδρίου, Επιμ. Ηρακλή Ρεράκη, Εκδόσεις του Συλλόγου για την Ελληνική Γλώσσα Χανίων, Χανιά 1997, σελ. 59-85.

[19] Αξίζει να παραθέσουμε αυτούσιους τους λόγους του Καποδίστρια για το μάθημα των Θρησκευτικών και την χριστιανική πίστη: « Πρώτιστον και ουσιωδέστερον των καθηκόντων της Ελληνικής Κυβερνήσεως είναι να παράσχη εις το έθνος την διδασκαλίαν της πίστεως. Ναι μεν το Έθνος ομολογείται αφοσιωμένον εις την Εκκλησίαν αυτού, αλλ’ η αφοσίωσις πηγάζει εξ αισθήματος και τολμώ ειπείν εξ εμφύτου ροπής. Σήμερον όμως απαιτείται και τι πλέον, να πηγάζη δηλαδή και εκ της κρίσεως, να συνοδεύηται δια συμμέτρου μαθήσεως » ( Ιωάννου Καποδίστρια, Επιστολαί Κυβερνήτου της Ελλάδος, Διπλωματικαί, Διοικητικαί και Ιδιωτικαί, γραφείσαι από 8 Απριλίου 1827  μέχρις 26 Σεπτεμβρίου 1831 μεταφρασθείσαι εκ του γαλλικού παρά Η.Γ. Σχινά, Ά Έκδοσις, Αθήνησιν 1843, τ. 1ος, σελ. 212, και Τσάγκα Ιωάννη, Η Ορθόδοξη Χριστιανική Αγωγή στο εκπαιδευτικό έργο του Ιωάννη Καποδίστρια, Β΄ Έκδοση, Εκδοτικός Οίκος Αδελφών Κυριακίδη, Παιδαγωγικές Μελέτες και έρευνες 14, Θεσσαλονίκη 2007, σελ. 112 )· « Θέλετε καταβάλλει θεμέλιον της παιδείας εις τας απλάς ψυχάς των παίδων τον φόβον του Θεού, την αρχήν της σοφίας, και στοιχειούντες αυτούς εις την αληθινήν παιδείαν, την ευσέβειαν, θέλετε τους διδάξει την ιεράν κατήχησιν, εκ της οποίας μυούμενοι τα αληθινά του χριστιανού χρέη, θέλουν διδάσκεσθαι και τα του αγαθού πολίτου καθήκοντα δια της ορθής ηθικής προσαρμοζομένης εις τον ουράνιον νόμον του Ιερού Ευαγγελίου » ( “ Οδηγίες προς τους διδασκάλους της επικρατείας ”, 19 Οκτωβρίου 1829, Γενική Εφημερίδα της Ελλάδος, Έτος Δ΄, 1829, αρ. 74, σελ. 299, και Τσάγκα, ο.π., σελ. 117)· « Τας Κυριακάς και επισήμους εορτάς να διδάσκωσι την Ιεράν Κατήχησιν και σύνοψιν της Αγίας Γραφής, δια να στοιχειούνται οι παίδες εις την αληθινήν παιδείαν την ευσέβειαν μυούμενοι, όσον εφικτόν, της αγίας και πατροπαραδότου ημών πίστεως τα δόγματα » (  Γενική Εφημερίς της Ελλάδος, Έτος Δ΄, 1829, αρ. 86, σελ. 341, και Τσάγκα, ο.π., σελ. 118 )· « Ο Θεός είναι προστάτης μου και άνευ ταύτης της πίστης ούτε εμαυτόν θα ηδυνάμην να κατανοήσω, ούτε να ελπίσω τι. Η Χριστιανική Θρησκεία εσυντήρησεν εις τους Έλληνας και γλώσσαν και πατρίδα και αρχαίους ενδόξους αναμνήσεις και εξαναχάρισεν εις αυτούς την πολιτικήν ύπαρξιν, της οποίας είναι στύλος και εδραίωμα… Ο Θεός είναι μετά της Ελλάδος και υπέρ της Ελλάδος και αύτη θα σωθή, εκ δε της πεποιθήσεως ταύτης αντλώ πάσας μου τας δυνάμεις και πάντας τους πόρους» ( Ιωάννου Καποδίστρια, Επιστολαί Κυβερνήτου της Ελλάδος, ο.π., σελ. 335, και Τσάγκα, ο.π., σελ. 81 και 112-113 ).

[20] Κωστή Παλαμά, Ο κύκλος των τετράστιχων, 34, Άπαντα Κωστή Παλαμά, τ. 17, Εκδόσεις Αδελφοί Βλάσση, Αθήνα 1972, σελ. 135.

[21] Πλάτωνος, Διάλογοι, Μενέξενος, Χ, ΙΧ, 246, Platoni dialogi, vol. iii, Lipsiae, MCMIX, Φωτογραφική Ανατύπωση Εκδόσεων Παπαδήμα, Αθήνα 1977, σελ. 454.

[22] Μθ. 7,12. Βλ. και Λκ. 6,31, « Καὶ καθὼς θέλετε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς ὁμοίως ».

[23] Σχετικά με την υπόθεση του Γαλιλαίου έχει στηθεί ένα ωραίο παραμύθι. Ο Γαλιλαίος, αγνοώντας το κατεστημένο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, διετύπωσε τις απόψεις του. Αναγκάστηκε να ανακαλέσει αλλά, αμέσως μετά, επανήλθε στην κήρυξη των απόψεών του με τη γνωστή φράση « Και όμως – η γη – κινείται ». Η πραγματικότητα είναι λίγο διαφορετική.

                Κατ’ αρχήν, πρέπει να σημειώσουμε πως ο Γαλιλαίος θρήσκευε βαθύτατα. Παρέδωσε ο ίδιος τις δύο κόρες του, Virginia και Livia, ηλικίας δώδεκα και δεκατριών χρόνων αντίστοιχα ( τέκνα που απέκτησε από την Marina Gamba ), στη Μονή του Αγίου Ματθαίου, για να μονάσουν. Επειδή η ηλικία τους ήταν πολύ μικρή, μεσολάβησε ο ίδιος με τις γνωριμίες του στους εκκλησιαστικούς κύκλους, για να ενταχθούν, τελικά, στο δυναμικό της Μονής το 1613. Ο θαυμαστής, υποστηρικτής και φίλος του Καρδινάλιος Maffeo Barberini, μετέπειτα Πάπας Ουρβανός ο  Η΄, τον βοήθησε ιδιαίτερα σ’ αυτή την υπόθεση. Oι δύο κόρες του Γαλιλαίου έδωσαν τους μοναχικούς τους όρκους το 1616, παίρνοντας τα μοναχικά ονόματα Arcangela και Maria Celeste. Ο Γαλιλαίος στήριζε οικονομικά το φτωχό μοναστήρι και έχτισε και μια κατοικία κοντά σε αυτό, όπου και πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Η μεγαλύτερη κόρη του, η Maria Celeste Galilei ήταν ιδιαίτερα καλλιεργημένη και αγαπούσε υπερβολικά τον Γαλιλαίο. Σώζονται 124 επιστολές της, που στάλθηκαν από το 1623 ως το 1634 προς τον πατέρα της. Πρόσφατα, δημοσιεύτηκαν και στην Ελλάδα ( Βλ. Dana Sobel, Η κόρη του Γαλιλαίου, Μετάφραση Μαίρη Περαντάκου, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2000 ). Δεν είναι άσκοπο να σημειωθεί πως ο Γαλιλαίος στις 5 Απριλίου του 1631 χειροτονήθηκε κληρικός ( Βλ. Maurice A. Finocchiaro, « Myth 8, That Galileo was imprisoned and tortured for advocating Copernicanism », στο έργο του Ronald L. Numbers ( ed ), Galileo goes to jail and other myths about Science and Religion, Harvard University Press, Massachusetts 2009, σελ. 77. Πρόσφατα, αυτό το έργο εκδόθηκε και σε ελληνική μετάφραση με τον τίτλο O Γαλιλαίος στη Φυλακή, Μύθοι για την επιστήμη και τη θρησκεία, Μετάφραση Γιώργος Ίκαρος Μπαμπασάκης, Επιμέλεια Ιωάννης Πλεξίδας, Εκδόσεις Λογείον, Αθήνα 2011 ). Επίσης, ο Γαλιλαίος ήταν και λίγο Θεολόγος. Σε έργα του είχε διατυπώσει θεολογικές παρατηρήσεις για τον τρόπο ερμηνείας των ιερών Γραφών σε ζητήματα που σχετίζονται και με την επιστήμη. Και είχε επισημάνει – παραφράζοντας τον Μέγα Βασίλειο; – ότι η Αγία Γραφή δεν μας διδάσκει πώς είναι ο ουρανός ( το ουράνιο στερέωμα ) αλλά πώς εμείς θα πάμε στους Ουρανούς ( τη Βασιλεία των Ουρανών, τη Βασιλεία του Θεού ).

                Η ιστορία της καταδίκης του Γαλιλαίου από την Ιερά Εξέταση έχει, εν συντομία, ως εξής: Μετά την εκλογή του φίλου του Μaffeo Barberini ως Πάπα ( μετονομάστηκε σε Ουρβανό Η΄ ), ο Γαλιλαίος είχε έξι φορές συζητήσει μαζί του για επιστημονικά θέματα. Ο Πάπας τον προέτρεψε να εκδόσει το βιβλίο του με κάποιους όρους, ένας εκ των οποίων ήταν να παρουσιάζονται σ’ αυτό, ισότιμα, όλες οι επιστημονικές απόψεις. Ο Γαλιλαίος, εν μέρει, συμμορφώθηκε. Ωστόσο, έβαλε τις θέσεις του Πάπα να υποστηρίζονται από τον πιο ανόητο συνομιλητή, αυτόν που υποστήριζε πάντα τις πιο ανόητες απόψεις. Όπως ήταν φυσικό, ο Πάπας αισθάνθηκε προσβεβλημένος και αντέδρασε. Ακολούθησε η διαδικασία της δίκης, όπου ο Γαλιλαίος προσπάθησε να πείσει τους δικαστές του ότι στο βιβλίο του είχε εκφράσει άλλες απόψεις από αυτές που, όντως, είχε διατυπώσει ( Βλ. Rachel Hilliam, Galileo Galilei, Father of Modern Science, New York 2005, σελ. 92-96 ). Τελικά, ο Γαλιλαίος υπέγραψε γραπτή απολογία και καταδικάστηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό.

                Τα πραγματικά αίτια της καταδίκης του Γαλιλαίου ήταν ποικίλα. Κατ’ αρχήν ο Γαλιλαίος ενεπλάκη χωρίς λόγο σε εκκλησιαστικές διαμάχες μεταξύ Φλωρεντίας και Ρώμης και μεταξύ Δομηνικανών, Ιησουιτών και Καρμελιτών. Αυτό είχε τις συνέπειές του ( Bλ. στο έργο των Peter M. J. Hess και Paul L. Allen, Catholicism and Science, Greenwood Press, London 2008, σελ. 48. Γενικά για την υπόθεση του Γαλιλαίου βλ. σελ. 42-52 ). Επίσης, ο Γαλιλαίος φέρθηκε με αδικαιολόγητη αλαζονεία απέναντι σε άλλους επιστήμονες που του είχαν εκφράσει την εκτίμησή τους και του είχαν προσφέρει τη φιλία τους. Είναι χαρακτηριστικό πως ο Γαλιλαίος αγνόησε τις επιστημονικές ανακαλύψεις του Κέπλερ, ο οποίος του είχε εκφράσει το θαυμασμό του. Έτσι, παρόλο που ο Κέπλερ είχε εξηγήσει επιστημονικά το φαινόμενο της παλίρροιας, ο Γαλιλαίος δημοσίευσε δική του ερμηνεία, λίγα χρόνια αργότερα, η οποία, τελικά, ήταν εσφαλμένη, σε αντίθεση με τη σωστή ερμηνεία του Κέπλερ ( Βλ. Stephen Hitchings, « The shadow of Galileo », Annals Australasia, June 2002 ). Το θέμα είναι πως ο πραγματικά μεγάλος επιστήμονας Γαλιλαίος υπήρξε απρόσεκτος στις σχέσεις του με τους άλλους επιστήμονες. Άσκησε κριτική με καυστικό τρόπο και υπερήφανη ειρωνία και δημιούργησε εχθρούς. Μερικοί από αυτούς υπήρξαν, αργότερα, δικαστές του. Ο ίδιος ο Γαλιλαίος έγραφε, σχετικά με τα πραγματικά αίτια της καταδίκης του, σε επιστολή του τα εξής: « Πριν περίπου δύο μήνες, όταν ένας ακριβός μου φίλος στη Ρώμη μιλούσε για τις υποθέσεις μου με τον π. Christopher Griemberger, μαθηματικό στο εκεί κολλέγιο, αυτός ο Ιησουίτης πρόφερε ακριβώς τους εξής λόγους: “ Αν ο Γαλιλαίος είχε μάθει πώς να διατηρεί την εύνοια των πατέρων αυτού του κολλεγίου, θα στεκόταν φημισμένος ενώπιον του κόσμου, θα είχε γλιτώσει όλες τις κακοτυχίες του και θα μπορούσε να συγγράφει ό,τι ήθελε για όποιο θέμα ήθελε, ακόμη και για την κίνηση της γης ”. Απ’ αυτό θα διαπιστώσεις τιμημένε κύριε, ότι δεν είναι αυτή ή εκείνη η γνώμη που μου επέφερε και ακόμη μου επιφέρει τις συμφορές μου, αλλά το ότι έχω πέσει στη δυσμένεια των Ιησουιτών » ( Galileo Galilei, Letter to Diodati, July 24, 1634, στο http://law2.umkc.edu/faculty/projects/ftrials/galileo/lettergalileotodiodati.html ). Τελικά, η δίκη του Γαλιλαίου ήταν αποτέλεσμα περισσότερο προσωπικών διενέξεων και λιγότερο επιστημονικών διαφωνιών.

                Εν πάση περιπτώσει, ο Γαλιλαίος αντιμετωπίστηκε με σεβασμό. Κατά τη διάρκεια της δίκης του παρέμενε σε ένα διαμέρισμα πέντε δωματίων με υπηρετικό προσωπικό. Μετά την καταδίκη του από την Ιερά Εξέταση, κρατήθηκε στο παλάτι του Μεγάλου Δουκός. Ο ίδιος ο Γαλιλαίος έγραφε σχετικά: « Η Αγιότητά του – ο Πάπας – ευαρεστήθηκε να μου παραχωρήσει το παλάτι και τους κήπους του Μεγάλου Δουκός ως τον τόπο της κράτησής μου » ( Galileo Galilei, Letter to Diodati, July 24, 1634, ο.π. ). Αφού διέμεινε για ένα χρονικό διάστημα στο παλάτι του Μεγάλου Δουκός, ο Γαλιλαίος ζήτησε να μετακινηθεί στη Siena, όπου του παραχωρήθηκε η οικία του Αρχιεπισκόπου. Εκεί παρέμεινε πέντε μήνες. Στη συνέχεια του επιτράπηκε να μεταβεί στην οικία του έξω απ’ τη Φλωρεντία δίπλα στη Μονή του Αγίου Ματθαίου και, αργότερα, στη Φλωρεντία, στην οικία του γιού του. Τελικά, επέστρεψε στην οικία του κοντά στη Μονή του Αγίου Ματθαίου. Εκεί και πέθανε. Αξίζει να σημειωθεί πως ο γνωστός αστροφυσικός Stephen Hawkins, όταν προτάθηκε για βράβευση απ’ την Ακαδημία Επιστημών του Βατικανού, αρχικά, δίσταζε να δεχτεί λόγω του Γαλιλαίου. Τελικά, ζήτησε να δει τα πρακτικά της δίκης του Γαλιλαίου, και, μελετώντας τα, διεπίστωσε και ο ίδιος πως ο Γαλιλαίος είχε αντιμετωπιστεί με σεβασμό. Σχετικά με το θέμα του Γαλιλαίου βλ. και Dinesh D’ Souza, What’ s so great about Christianity, Regnery Publishing, Washington, DC 2007, σελ. 68-74 και Ν. Βασιλειάδη, Η Χριστιανική Πίστις εις τον αιώνα της επιστήμης, Εκδόσεις Ο Σωτήρ, Αθήναι 1989, σελ. 149-155.

                Η περίφημη φράση « Και, όμως, κινείται », που υποτίθεται πως είπε ο Γαλιλαίος μετά τη δίκη του, αναφέρεται για πρώτη φορά το 1757 από τον Giuseppe Baretti στο έργο του The Italian Library. Yπάρχει και σε έναν πίνακα, που αποδίδεται στον Murillo ή σε κάποιον άλλο ζωγράφο της σχολής της Μαδρίτης, χρονολογείται το 1643-1645 και παριστά τον Γαλιλαίο να κάθεται σε μια φυλακή δείχνοντας στον τοίχο μια επιγραφή που λέει: « Και, όμως, κινείται » ( βλ. Stillman Drake, Galileo at Work, His Scientific Biography, New York 1978, σελ. 357 και Stillman Drake ( trans. ), Discoveries and Opinions of Galileo, DoubleBay Anchor Books, Garden City, New York 1957 ). Ο πίνακας δεν αποτελεί ιστορική μαρτυρία. Φιλοτεχνήθηκε « καλλιτεχνική αδεία ». Άλλωστε, έχει αποδειχτεί πως ο Γαλιλαίος ποτέ δεν φυλακίστηκε. Δείχνει, πάντως, πως υπήρχε μια σχετική παράδοση εκατό περίπου χρόνια πριν την πρώτη καταγραφή του θρύλου. Η σχετική φράση χρησιμοποιείται και από τον θεατρικό συγγραφέα Bertolt Brecht στο έργο του Galileo. Ο Brecht χρησιμοποιεί το θρύλο με την περίφημη φράση, για να μεταφέρει τα δικά του μηνύματα. Άλλωστε, έχει καταδειχθεί πως τo θεατρικό έργο του Brecht αποδίδει περισσότερο τους προβληματισμούς του θεατρικού συγγραφέα για ζητήματα που απασχολούσαν τη δική του εποχή και λιγότερο την ιστορική πραγματικότητα της εποχής του Γαλιλαίου. Βλ. σχετικά στο κείμενο του Eric Bentley, « The Science Fiction of Bertolt Brecht », στην έκδοση του έργου του Bertolt Brecht, Galileo, edited and with an introduction by Eric Bentley, English Version by Charles Laughton, New York 1966, σελ. 7-43 ). Πάντως, θεωρείται απίθανο να πρόφερε ο Γαλιλαίος αυτή τη φράση εις επήκοον πάντων. Οι συνθήκες ήταν τέτοιες που δεν θα επέτρεπαν κάτι τέτοιο. Κατά τη γνώμη μας, το ότι ο Γαλιλαίος δεν άλλαξε τις επιστημονικές του απόψεις είναι τόσο βέβαιο, όσο και το ότι δεν τις υποστήριξε στη σχετική δίκη. Τώρα, το αν τις ψιθύρισε μετά τη δίκη του ή όχι, έχει, μάλλον, μικρή σημασία.

                Η κατηγορία πως ο Χριστιανισμός εμπόδισε την ανάπτυξη της επιστήμης τον Μεσαίωνα έχει αποδειχθεί ψευδής πέρα για πέρα ( βλ. σχετικά και στις επόμενες υποσημειώσεις ). Άλλωστε, στη Μεσαιωνική Δύση τα Πανεπιστήμια ανήκαν στις εκκλησιαστικές αρχές ή χρηματοδοτούνταν από αυτές. Από την άλλη, οι διώξεις Χριστιανών επιστημόνων και φοιτητών σε πανεπιστήμια στην αυγή του εικοστού πρώτου αιώνα προκαλούν αηδία. Βλ. σχετικά στο έργο του David Limbaugh, Pesecution, How liberals are waging political war against Christianity, Washington DC 2003, σελ. 73-91. Σχετικές περιπτώσεις αναφέρονται και στο ντοκυμαντέρ του Αμερικανού διανοητή Ben Stein, Εxpelled: No intelligence allowed. O Ben Stein θεωρείται ένας από τους πιο έξυπνους ανθρώπους στην Αμερική και υπήρξε συγγραφέας των λόγων δύο Αμερικανών Προέδρων ( Νίξον και Φορντ ). Στο εν λόγω ντοκυμαντέρ καταδεικνύει τη σχέση Δαρβινισμού και Ναζισμού, παραβάλλει τις διώξεις επιστημόνων από το « φιλελεύθερο » ακαδημαϊκό κατεστημένο με το ολοκαύτωμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, και εκφράζει έναν προβληματισμό για τις συνέπειες που μπορεί να έχει για την επιστήμη η ανελευθερία που προσπαθεί να επιβάλλει η « φιλελεύθερη » ελίτ. Τελικά, αποσπά και μια ενδιαφέρουσα δήλωση από τον γνωστό προπαγανδιστή του αθεϊσμού Richard Dawkins, που, όπως όλοι οι αθεϊστές επιστήμονες, έγινε γνωστός περισσότερο για τις επιθέσεις του κατά της θρησκείας και λιγότερο για την όποια συμβολή του στην επιστήμη ( το αντίθετο, συνήθως, συμβαίνει με τους Χριστιανούς επιστήμονες, οι οποίοι έγιναν γνωστοί για τα εκπληκτικά επιστημονικά τους επιτεύγματα, ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι, συχνά, αγνοούν τη θρησκευτική πίστη που ενέπνευσε το έργο τους ). Ο αθεϊστής Dawkins δηλώνει πως είναι απίθανο ο κόσμος να δημιουργήθηκε από τον Θεό αλλά είναι πιθανό η ζωή στον πλανήτη μας να σχεδιάστηκε από εξωγήινους! 

[24] Βλ. Pascal Blaise, Στοχασμοί, Προλεγόμενα-Μετάφραση-Σχόλια-Υποσημειώσεις Νίκου Ματσούκα, Εκδόσεις Πουρναρά, Φιλοσοφική και Θεολογική Βιβλιοθήκη αρ. 1, Θεσσαλονίκη 1999. Το ίδιο έργο έχει εκδοθεί και υπό τον τίτλο Σκέψεις, Μέγιστα Φιλοσοφικά, Εκδόσεις Καστανιώτη, Μετάφραση Κώστας Παπαγιώργης, Αθήνα 2002.

[25] Ο Κοπέρνικος ήταν ο πρώτος που εισηγήθηκε μια θεωρία που έμοιαζε με ηλιοκεντρισμό στη Μεσαιωνική Δύση. Οι ιδέες του, που διατυπώθηκαν στην πρώιμη μορφή τους στο έργο του Commentariolus ( 1531 ), έτυχαν της έγκρισης και αποδοχής του Πάπα Κλημεντος του VII. Ο Κοπέρνικος αφιέρωσε το έργο του De Revolutionibus Orbium Coelestium ( 1543 ), όπου εισηγούνταν πιο αναλυτικά τη θεωρία του, στον Πάπα Παύλο τον III. Εξέχουσες προσωπικότητες του Ρωμαιοκαθολικισμού, όπως ο Καρδινάλιος Nicolaus Von Schouberg, Aρχιεπίσκοπος της Capua, τον προέτρεπαν να διαδίδει τις επιστημονικές του ιδέες με όλους τους τρόπους.

[26] Βλ. Ευαγγέλου Θεοδώρου, Ιστορία του Χριστιανικού πολιτισμού, Αποστολική Διακονία, Αθήναι 1956, σελ. 236-274, Κριτική εισαγωγή εις το ζήτημα των σχέσεων Θρησκείας και Γνώσεως, Αθήναι 1956, σελ. 107 κ.εξ., και Μπρατσιώτου Παναγιώτου, Χριστιανισμός και πολιτισμός, σελ. 24 κ.εξ.. Βλ. και Οικοδόμοι Πολιτισμού, Κατηχητικά Βοηθήματα, Μαθήματα διά την Γ΄ σειράν του ανώτερου κατηχητικού σχολείου, Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήναι 1968, σελ. 217-223.

[27] Βλ. Michael H. Shank, « Myth 2, That the Medieval Christian Church suppressed the Growth of Science », στο έργο του Ronald L. Numbers ( ed ), Galileo goes to jail and other myths about Science and Religion, ο.π., σελ. 19-27, Dinesh D’ Souza, What’ s so great about Christianity, Regnery Publishing, Washington, DC 2007, σελ. 57-67, Σπυρίδωνος Μπιλάλη, Ο Βασιλεύς των βιβλίων, Η Αγία Γραφή, ο.π., σελ. 100-108 και σε διάφορα σημεία του έργου του Ν. Βασιλειάδη, Η Χριστιανική Πίστις εις τον αιώνα της επιστήμης, ο.π..

[28] Βλ. Αλεξάντερ Σολζενίτσιν, Μια ημέρα του Ιβάν Ντενίσοβιτς, Μετάφραση Τριανταφυλλίδης Δημήτρης, Πάπυρος 2009 και Αρχιπέλαγος Γκουλαγκ, Μετάφραση Σίνου Κίρα, Εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα 2009. Πολλά σχετικά στοιχεία περιέχονται και στα έργα των Daam Chrysostom, Εκατομμύρια Ρώσοι πιστεύουν στο Θεό, Μετάφραση Αθανασίου Θεοχάρη, Έκδοση Β΄, Αποστολική Διακονία, Αθήναι 1982, Νινίκα Σόλωνος, Οι ορθόδοξοι αδελφοί μας του Βορρά, Αθήναι 1986 και Η πνευματική αντίσταση του Ρωσικού λαού, Αθήνα 1991, Richard Wurmbrand, Tortured for Christ, Diane Books, Glendale, U.S.A. α.χ., σελ. 35-54, επίσης στα έργα π. Αρσένιος 1, Ο κατάδικος « ΖΕΚ-18376 », Ι. Μ. Παρακλήτου, 20^η έκδοση, Ωρωπός Αττικής 2010 και π. Αρσένιος 2, Μαρτυρίες, Έκδοση 12^η, Ωρωπός Αττικής 2011. Βλ., επίσης και Goritcheva Tatiana, Είναι επικίνδυνο να μιλάς για το Θεό, Μετάφραση Μαρία Λαγουρού, Εκδόσεις Τήνος, Αθήναι 1987.

                Δεν είναι άσκοπό να σημειώσουμε πως η αριστερά στην Ελλάδα είναι μια μάλλον περίεργη υπόθεση. Πολλοί αριστεροί δηλώνουν Ορθόδοξοι Χριστιανοί και είναι αφοσιωμένοι στην Εκκλησία. Ο Μίκης Θεοδωράκης, η σημαντικότερη φυσιογνωμία της αριστεράς στην Ελλάδα, έχει συνθέσει Θεία Λειτουργία και σε κείμενά του υμνεί την Εκκλησία. Πολύ χαρακτηριστικά είναι τα όσα είπε σε συνέντευξή του στην Ε.Ρ.Τ. το 1983. Παραθέτουμε σχετικό απόσπασμα: « Η Εκκλησία αποτελεί για μας τους Έλληνες ένα χώρο, πάνω και έξω από οποιεσδήποτε πολιτικο-ιδεολογικές πεποιθήσεις και προκαταλήψεις. Είναι θάλεγα το λίκνο του έθνους, το λίκνο της φυλής μας, το λίκνο του Ελληνισμού. Μέσα εκεί περνάμε τις πιο ακριβές ώρες της ζωής μας. Εκεί βαφτίζουμε τα παιδιά μας, αφού πρώτα βαφτιστούμε εμείς οι ίδιοι, εκεί παντρευόμαστε και εκεί αποχαιρετάμε τους αγαπημένους μας… Λειτουργεί σαν μια μεγάλη λαϊκή, εθνική, ιστορική λειτουργία, γεμάτη από αυτούς τους φανταστικούς ήχους… Εκεί μέσα είμαστε όλοι μας. Γιατί λοιπόν, αφού παίρνουμε το Βυζάντιο και το κάνουμε λαϊκό τραγούδι, γιατί να μην μπούμε μέσα στην πηγή του την Εκκλησία; Σ’ αυτή την Εκκλησία, όπου κάθε Κυριακή και τις άλλες γιορτές εκατοντάδες χιλιάδες πηγαίνουν και εκκλησιάζονται. Θα ήταν αφέλεια αν ξαναγυρίζαμε στο δόγμα ότι η θρησκεία είναι το όπιο του λαού. Έτσι στην πράξη, όπως είπα, αποφάσισα να κάνω αυτή την λειτουργία… Είναι δεν το κρύβω ένα από τα σημαντικά βήματα που κάνω στον τομέα της μουσικής… και σκέφτομαι να το εξακολουθήσω. Μες στην Εκκλησία μεγάλωσα και άκουσα τους πρώτους ήχους. Εκεί έγραψα και ο ίδιος τα πρώτα σημαντικά μου έργα. Έργα που δεν ήταν τίποτε άλλο αλλά η Κασσιανή, το “ Σε υμνούμε ” και τα “ Χερουβικά ” » ( Μίκη Θεοδωράκη, « Συνέντευξη στην Ε.Ρ.Τ. 28-03-1983 », στο έργο του Μητροπολίτου Ιεροθέου Βλάχου, Ανατολικά, Τόμος Α΄, Ιερά Μονή Γενεθλίου της Θεοτόκου, Πελαγίας, Ά Έκδοση, Αθήνα 1989, σελ. 198-200 ).          Άλλοι αριστεροί που διατηρούν σχέσεις με την Εκκλησία, εκφράζοντας μια ορθόδοξη χριστιανική και, συνάμα, ελληνική πατριωτική αριστερή ιδεολογία, είναι οι Κωνσταντίνος Ζουράρης, Γιώργος Καραμπελιάς και Λιάνα Κανέλη. Ωστόσο, αυτή η ιδεολογική πλευρά της ελληνικής αριστεράς στην Ελλάδα ποτέ δεν εκφράστηκε πολιτικά, τουλάχιστον σε επίπεδο ηγεσίας. Τα πολιτικά κόμματα της αριστεράς, ανέκαθεν, κρατούν μια αντιεκκλησιαστική στάση, που ούτε τους ψηφοφόρους τους εκφράζει – η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων επιλέγει τα κόμματα αυτά για την οικονομική πολιτική που κηρύττουν και όχι για τις αντιεκκλησιαστικές ή διεθνιστικές θέσεις τους –, αλλά και, πολιτικά, τα περιορίζει και τα μειώνει, και, ιδεολογικά, τα απομονώνει και τα περιθωριοποιεί. Κάποτε, τα αριστερά κόμματα, και σε επίπεδο ηγεσίας πλέον, θα πρέπει να κατανοήσουν αυτό που κατανόησε η κόρη του Στάλιν, Σβετλάνα Στάλιν, η οποία, συνειδητά, βαφτίστηκε Χριστιανή και εντάχθηκε στο σώμα της Εκκλησίας, κηρύττοντας την πίστη της σε κείμενα που έγραψε ( βλ. σχετικά Διαμαντοπούλου Λεωνίδου, Αρχιμανδρίτου, Ιησούς ο Χριστός ως ιστορική προσωπικότης, Εκδόσεις Ο Σωτήρ, Αθήναι 1986, σελ. 37-40 και Βασιλειάδη Π. Νικολάου, Το λυκόφως του Μαρξισμού, Εκδόσεις ο Σωτήρ, Αθήναι 1981 σελ. 547-554 )· και αυτό που κατανόησε ο Χαρίλαος Φλωράκης, ο οποίος, προς το τέλος της ζωής του, πλησίασε την Εκκλησία ( Τα σχετικά περιστατικά εξέθεσε ο π. Αθανάσιος Σιμωνοπετρίτης σε ομιλία του στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κατερίνης στις 11/02/2008. Βλ. και www.katafigi.gr/2012/01/23012012.html ). Πολύ διαφωτιστικό για την αριστερά στην Ελλάδα είναι και το κείμενο του Μητροπολίτου Ναυπάκτου, Ιεροθέου Βλάχου, « Οι Έλληνες αριστεροί », Ανατολικά, τ. Α΄, ο.π., σελ. 188-204.

[29] Σαλαμινίου Ερμείου Σωζομενού, Εκκλησιαστική Ιστορία, Βιβλίον Ε΄, ΙΗ΄, P.G. 67, 1272.

[30] Κωνσταντίνου Καβάφη, Άπαντα, ebooks4Greeks.gr, σελ. 186.

[31] Βλ. Ιω. 18,38.

[32] Ο Αρχιεπίσκοπος του Canterbury Rown Williams σε συνέντευξή του στο BBC στις 7 Φεβρουαρίου 2008 δήλωσε ότι η εισαγωγή κάποιων όψεων του Ισλαμικού νόμου της Σαρία στο Βρετανικό Δίκαιο φαίνεται αναπόφευκτη. Οι δηλώσεις του προκάλεσαν θύελλα διαμαρτυριών. Ο ίδιος διευκρίνισε ότι πρότεινε την αποδοχή της Σαρία μόνο σε θέματα γαμικών διενέξεων και οικονομικών θεμάτων και ότι σε καμία περίπτωση δεν προώθησε τις βίαιες τιμωρίες που εφαρμόζονται στη Μέση Ανατολή. Ο θόρυβος δεν σταμάτησε. Ο Williams δέχτηκε σκληρή κριτική από όλες τις πλευρές, συντηρητικούς σχολιαστές, αριστερίζουσες οργανώσεις, Άγγλους κληρικούς, ακόμη και από μερικούς Μουσουλμάνους. Κάποιοι ζήτησαν την παραίτησή του. Βέβαια, η δήλωση του Αρχιεπισκόπου ανέδειξε ένα υπαρκτό πρόβλημα, αφού πολλά ανεπίσημα δικαστήρια Σαρία ήδη λειτουργούσαν στη Βρετανία και η Βρετανική Κυβέρνηση είχε κάνει πολλές νομικές παραχωρήσεις, ώστε να διευκολυνθεί η εφαρμογή πολλών νόμων της Σαρία. Όπως, εύστοχα, επισημάνθηκε, « αν δεν υπήρχε η αφελής θέση του Williams ότι η καθιέρωση του ισλαμικού νόμου θα βελτίωνε την κοινωνική συνοχή, η όλη κατάσταση θα ήταν μια κλασική περίπτωση πυροβολισμού του αγγελιοφόρου ( shooting the messenger ) » [ Jonathan Gelbart, « Archbishop of Canterbury ready for Islamic Law », The Stanford Review, March 2008, ( http:// stanfordreview.org/article/archbishop-canterbury-ready-islamic-law ) ]. Παρόμοιες προτάσεις για εισαγωγή νόμων της Σαρία απορρίφθηκαν από Δικαστήριο του Καναδά τον Σεπτέμβριο του 2005 μετά και από διαμαρτυρίες από οργανώσεις για τα δικαιώματα των γυναικών στο Ισλάμ. Άλλωστε, αντιδράσεις κατά της Σαρία υπάρχουν ακόμη και σε μουσουλμανικές χώρες, όπως π.χ. στην Ινδονησία. Πάντως, το πρόβλημα της εισαγωγής μουσουλμανικών πρακτικών του κοινωνικού βίου μαζί με την εισροή των μουσουλμάνων μεταναστών στην Ευρώπη είναι υπαρκτό, είναι σοβαρό και με την πάροδο του χρόνου οξύνεται ολοένα και περισσότερο.

[33] Πολύ χαρακτηριστικά εκφράζει αυτή την αλήθεια ο Fernand Braudel, που γράφει: « Ο δυτικός χριστιανισμός υπήρξε και εξακολουθεί να είναι η κύρια συνιστώσα της ευρωπαϊκής σκέψης, ακόμη και της ορθολογιστικής, που δημιουργήθηκε για να τον αντιπαλέψει, χωρίς όμως να έχει άλλη αφετηρία από τον ίδιο. Σε όλη την ιστορία της Δύσης, ο Χριστιανισμός βρίσκεται στην καρδιά αυτού του πολιτισμού, τον οποίο ζωογονεί ακόμη και όταν αφήνεται να παρασυρθεί ή να αλλοιωθεί από αυτόν, και τον οποίο αγκαλιάζει ακόμη κι όταν εκείνος πασχίζει να του ξεφύγει. Γιατί όταν στρέφεις τη σκέψη σου ενάντια σε κάποιον, εξακολουθείς να βρίσκεσαι στη δική του τροχιά. Ο Ευρωπαίος, ακόμη και άθεος, δεν παύει να είναι δέσμιος μιας ηθικής, δέσμιος διαφόρων ψυχικών επιταγών που ορίζουν τη συμπεριφορά του, και είναι βαθιά ριζωμένος στη χριστιανική παράδοση. Είναι από “ χριστιανική φύτρα ” ο Ευρωπαίος, θα μπορούσαμε να πούμε μαζί με τον Μοντερλάν, που ισχυριζόταν ότι ο ίδιος ήταν από “ καθολική φύτρα ”, μολονότι είχε χάσει την πίστη του » ( Braudel Fernand, Γραμματική των πολιτισμών, Μετάφραση Άρης Αλεξάκης, Μ.Ι.Ε.Τ., Β΄ Ανατύπωση, Αθήνα 2002, σελ. 457 ). Βλ., επίσης, και τα έργα του νομπελίστα Thomas Stearns Eliot, Η ιδέα μιας χριστιανικής κοινωνίας, Μετάφραση Λένα Παπαθεμελή, Εκδόσεις Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1991 και Η ενότητα του ευρωπαϊκού πολιτισμού, Μετάφραση Ε. Ν. Μόσχος, Εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα 1990.

[34] Αξιόλογα είναι και τα όσα λέγει σχετικά μ’ αυτό το θέμα και ο Χρίστος Γιανναράς. Βλ. Γιανναρά Χρίστου, Η νεοελληνική ταυτότητα, Δ΄ Έκδοση, Εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα 2001, σελ. 82-85.

[35] Βλ. Francois Thval, Η κληρονομιά του Βυζαντίου, Γεωπολιτική της Ορθοδοξίας, Μετάφραση Γ. Λάμψας, Πρόλογος Γ. Γεράση, Εκδόσεις Ρόες, Αθήνα 1999, κυρίως στον επίλογο, σελ. 241-248 και σε διάφορα σημεία του έργου του Kitromilides Paschalis, An Orthodox Commonwealth, Symbolic Legacies and Cultural Encounters in Southeastern Europe, Variorum Collected Studies Series, Ashgate Variorum, Burlington U.S.A. 2007. Ενδιαφέρουσες απόψεις εκφράζονται και στο έργο του Μούρτου Ανδρέα Γεωργίου, Οι αν-ορθόδοξοι της Ορθοδοξίας και η ελληνική γεωπολιτική απαιδευσία, Αρμός, Αθήνα 2008.

[36] Ιω. 14,6

[37] Ιω. 6,47.